TIẾT 1 : NGHI LỄ VÒNG ĐỜITIẾT 2 : LỄ HỘI VÍA ĐỨC CHÍ TÔN VÀ PHẬT MẪUTIẾT 3 : VĂN THI VÀ ĐẠO ĐỨC VĂN ĐÀNTIẾT 1 : NGHI LỄ VÒNG ĐỜITIẾT 2 : LỄ HỘI VÍA ĐỨC CHÍ TÔN VÀ PHẬT MẪUTIẾT 3 : VĂN THI VÀ ĐẠO ĐỨC VĂN ĐÀN
Đứa bé được đem đến làm lễ tắm thánh cũng phải qua ba Ngài cân thần trước và ban đạo hiệu như Bạch Linh (HTK), Bạch Minh (HTB), Vân Phong (LTP), Vân Đằng .v..Thánh danh do Đức Lý ban cho các chức sắc, còn đạo hiệu do Bạch Vân Động ban cho bất cứ ai, nhất là tín đồ để trục đuổi tà khí mà tiếp nhận ân điển thiêng liêng.
Đức Chí Tôn có dạy :
Đối với trẻ sơ sinh, cha mẹ có bổn phận phải đem nó đến Thánh Thất hay Đền Thánh để làm phép Tắm Thánh. Điều thứ 12 chương Thế luật của Bộ Tân luật ĐĐTKPĐ ghi rõ như sau :
Sau nghi lễ này, đứa trẻ sẽ được coi là tín đồ về mặt pháp lý. Nó được cấp giấy chứng nhận gọi là “Giấy Tắm Thánh”. Cha mẹ có bổn phận phải giữ gìn giấy này cho đến khi nó trưởng thành. Theo luật lệ hiện hành của Hội Thánh, đến năm 18 tuổi, đứa trẻ được coi là trưởng thành. Nó phải làm lễ Nhập môn Minh thệ và đem giấy Tắm Thánh đổi lấy Sớ Cầu Đạo Thiệt Thọ. Hội Thánh sẽ ghi tên nó vào Bộ Đạo chính thức từ đây.
Sở dĩ có sự ràng buộc nầy là vì khi còn bé thơ, cha mẹ đem nó đi Tắm Thánh, nó chưa có ý thức gì về hành động này cả. Việc làm này hoàn toàn do cha mẹ nó định đoạt. Giờ đây đứa bé đã trưởng thành, nó có ý thức và trách nhiệm đối với mọi hành động của nó. Nó được hoàn toàn tự do xác định rằng nó muốn theo Đạo Cao Đài hay không tuỳ ý nó. Thoảng như nó nhất quyết từ chối không theo Đạo, luật lệ của Hội Thánh cũng không nhập môn, không có Sớ Cầu Đạo thì kể là không có Đạo.
Còn về mặt thần quyền, bí pháp Tắm Thánh cũng có cùng ý nghĩa như phép Giải oan, nghĩa là đem ân điển thiêng liêng truyền vào cơ thể hài nhi để giúp nó phát triển dễ dàng cả về tÂm linh lẫn thể chất theo chiều hướng tốt đẹp. Đối với trẻ người ta coi là vô tội, ít nhứt từ khi mới sinh ra, nên dùng chữ “Tắm Thánh” chứ không dùng chữ “Giải oan”vì nó chưa gây nên oan nghiệt gì cả.
* Tại sao cha mẹ có bổn phận phải đem con đi làm lễ Tắm Thánh:
Khi một chơn linh xuống trần, quyết định chọn lựa gia đình có đạo đức để đầu thai làm con, chơn linh ấy xét thầy có nhiều hy vọng để được bậc cha mẹ nuôi dưỡng mình suốt thời kỳ thơ ấu trong nếp sinh hoạt đạo đức, hy vọng được hưởng ân huệ của Đức Chí Tôn ban cho trong Tam Kỳ Phổ Độ này, được Chí Tôn ân xá tội tình từ kiếp trước. Nếu bậc cha mẹ không đem trẻ con đi Tắm Thánh, nó sẽ không hưởng được ân lành của Đức Chí Tôn ban cho và con đường tấn hoá của nó có thể gặp trở ngại vì những quả nghiệp xấu mà nó đã gây ra từ bao kiếp trước và vì chưa được ân xá nên phải trả theo luật công bình thiêng liêng vậy.
Trách nhiệm ấy về phần cha mẹ gánh chịu trực tiếp vì bậc cha mẹ là người hiểu Đạo mà không lo tròn bổn phận đối với con trẻ, làm chậm trễ bước đường tấn hoá của các chơn linh xuống trần.
Tám ngày trước lễ Sính hôn, chủ hôn Trai phải dán Bố cáo nơi Thánh Thất sở tại cho trong bổn Đạo hay biết sau khỏi điều trắc trở.
Làm lễ Sính hôn, hai đàng Trai và Gái phải đến Thánh Thất hoặc Đền Thánh mà cầu lễ Chung hôn (tức là lễ Hôn phối).
PHƯƠNG PHÁP THỰC HÀNH
Tất cả người trong Đạo khi kết thành Hôn Nhơn cho con cháu phải tuân hành theo Tân Luật như sau :
1- Trước hết phải chọn Hôn người trong Đạo như “Điều thứ 6 của Tân Luật”.
2- Trước ngày Sinh hôn phải đăng ký Bát nhựt tại Thánh Thất sở tại “Điều thứ 7 Tân Luật”
3- Khi làm lễ cưới gả hai đàng Trai và Gái phải xin phép lập lễ Hôn phối tại Thánh Thất hoặc Đền Thánh “Điều thứ 8 Tân Luật”
4- Cấm không được cưới hầu thiếp, trừ khi nào không con nối hậu thì đặng phép cưới hầu thiếp, nhưng chính chánh thê đứng cưới hỏi mới đặng “Điều thứ 9 Tân Luật”.
5- Cấm người trong Đạo không được để bỏ nhau, trừ khi ngoại tình hay thất hiếu với công cô “Điều thứ 10 Tân Luật”.
Trườnghợp bất khả kháng hành lễ tại tự gia.
BÀN TRỊ SỰ THI HÀNH NHƯ SAU :
a. Buộc chủ hôn Nam, Nữ phải xin phép Đầu Phận, Bàn Trị Sự hỏi rõ việc kết hôn nêu trong điều thứ 6 và thứ 7 của Tân Luật.
b. Mỗi khi bổn Đạo gả, cưới phải thỉnh Bàn Trị Sự hay Đầu Phận đến chứng sự hoặc hướng dẫn cách thức hành lễ để tránh điều bất trắc trong vụ, trừ ra trong gia đình của Chức sắc Đại Thiên Phong dĩ hạ (dù hành lễ tại tự gia).
c. Khi Bàn Trị Sự đến chứng sự hành lễ phải hoàn toàn chịu trách nhiệm, nên cần lưu ý m ọi việc chu đáo theo phép Đạo.
d. Phần hướng dẫn hành lễ, trước hết phải đôi bên Trai, Gái có thỉnh Chánh Trị Sự, thì hai vị này vào cầu nguyện Chí Tôn kế hai sui gia Nam, Nữ sau là chàng rể. Khi xong tiếp bái lễ Từ Đường (Ông, Bà quá vãng).
Đoạn trình Hội Thánh, Quốc Vương Thuỷ thổ, Ông bà tại tiền (sống) Cha Mẹ và tiếp công cô.
Để hợp với cơ tiến hoá, Hội Thánh áp dụng nghi lễ chúc thọ theo Tam Kỳ Phổ Độ như sau :
a. Lập nội nghi : chưng cặp lộng, hoa quả. Phía sau nội nghi đặt một cái ghế hoặc tràng kỷ để chiếu gối,trà bánh gọi là thọ tịch, cho vị hưởng thọ an toạ.
b. Phía ngoài đối diện với nội nghi lập bàn ngoại nghi dọn các phẩm vật, cơm,rượu, trà ..v..v..
Hai bên trái phải đặt 2 dãy bàn dọn bánh trái, trà rượu để mừng thân bằng quyến thuộc gọi là bồi tế đến chúc thọ.
Các lễ sĩ hành lễ chúc thọ dâng cơm rượu trà ba lần. Sau đó là tiệc chay hiếu hỉ.
2. TỪNG RƯỢU
Hồng tửu kính dâng chúc thọ trường,
Tinh thần quí thể đặng an khương.
Tâm thành đức cả nêu gương Đạo,
Đất Việt trùng hưng hưởng thái bường.
3. TỪNG TRÀ
Thanh trà mỹ vị lễ xin dâng,
Đáo tuế ngươn sanh chí lục trần.
Hạnh ngộ Tam Kỳ thiên tứ phước,
Đạo thành đời rạng cảnh phong thuần.
a. Cáo Từ Tổ :
Thành phục theo nghi châm chước có Nhạc, có Lễ sĩ chấp sự tang phục để trên mâm và đặt trước bàn thờ Tổ phụ. Tang chủ qùi, Đồng nhi đọc kinh Cầu Tổ Phụ Qui Liễu (một lần) tiếp đọc bài kinh Cứu khổ ( 3 lần). Trong Kinh cứu khổ, đoạn “Ngũ bá ha la hớn cứu hộ (đọc) “ Chơn linh cửu huyền thất tổ siêu thăng tịnh độ”.
Nghi cáo Từ Tổ tại tư gia, Tang chủ quì, tay bắt ấn Tý lạy 3 lạy theo hàng Thần vị.
b. Cúng vong :
Cáo Từ Tổ xong, đem mâm Tang phục qua để trước bàn vong phát choTang chủ thọ tang ( Chức sắc hoặc Chức việc sở tại phát tang) hành lễ : nghi, châm chước có Nhạc, 2 Lễ sĩ chấp sự, Tang chủ quì tế lạy bắt ấn Tý, Đồng nhi đọc một bài kinh Thế Đạo (hoặc vợ tế chồng, chồng tế vợ, hoặc con tế cha mẹ).
2- Cúng Triêu (Sáng), Tịch (Chiều)
Hành lễ cúng Triêu, Tịch trước bàn vong theo nghi châm chước có nhạc, 2 lễ sĩ chấp sự, Đồng nhi đọc kinh Thế Đạo một bài.
3- Lễ Đăng Điện
Nghi Đăng Điện có 6 lễ sĩ hiến lễn, cách thức đăng điện và Đồng nhi thài theo qui định từ phẩm cấp trong Đạo. Tang chủ lần lượt quì chánh tế, tay bắt ấn Tý, Đồng nhi đọc Kinh Thế Đạo (vợ tế chồng hoặc chồng tế vợ). Con tế cha mẹ, em tế anh chị , trò tế Thầy ..v..v..tuỳ theo trường hợp.
Tại tư gia : chỉ thực hiện cúng tế đăng điện một lần, không phân biệt giàu nghèo, các phần khác chỉ châm chước mà thôi.
4- Phụ tế
Thân bằng cố hữu cúng tế sau phần chánh tế, nghi châm chước, có nhạc, 2 lễ sĩ chấp sự, Tế chủ quì lạy bắt ấn Tý, Đồng nhi đọc một bài kinh Thế Đạo, Kinh cầu bà con thân bằng cố hữu đã qui liễu.
Phần niệm hương phụ tế : chỉ phát hương cho quí vị đứng hàng đầu mà thôi (nếu có tiểu sử hành đạo thì đọc trước khi niệm hương phụ tế).
5- Lễ cầu siêu :
Tất cả Tang quyến hoặc Thân quyến quì trước bàn linh. Chức sắc, Chức việc, Đồng nhi và toàn Đạo đến dự lễ đứng hai bên, tay bắt ấn Tý cũng đọc bài Kinh Cầu Siêu đọc xen bài Kinh Khi Đã Chết Rồi. Đọc 3 lần, khi dứt niệm câu chú của Thầy ( 3 lần)
6- Đưa Linh Cữu
Cúng Thầy trước rồi làm lễ Cáo Từ Tổ, khi làm lễ Cáo Từ Tổ thì tụng kinh cầu Tổ Phụ tiếp tụng kinh cứu khổ (3 lần). Khi dứt niệm câu chú của Thầy (3 lần) y như lúc thành phục.
Cáo Từ Tổ xong Tang chủ đến trước bàn vong cúng vong theo nghi châm chước thường lệ. Tiếp theo thiết lễ Cầu Siêu y như lần cầu siêu trước. Nếu có làm phép đoạn căn hoặc phép độ thăng thì thực hiện trong lần Cầu Siêu này.
7- Lễ Động Quan
Có Nhạc, 2 lễ sĩ chấp sự, Đạo tỳ nhập bái quan xong khiển điện di linh cửu ra Thuyền Bát Nhã. Đồng thời vị Chức Sắc hoặc Chức Việc cầm phướn dẫn Linh Cửu và tang chủ bưng khai Linh Vị đến trước Thiên Bàn xá 3 xá rồi ra phía trước quan tài sắp đặt theo thứ tự di quan đã được qui định trong Tang lễ.
Hễ phát hành thì Đồng nhi tụng bài kinh đưa Linh Cửu từ nơi phát hành ra tới huyệt.
8- Hạ huyệt
Khi ra tới huyệt , vị chứng lễ đến trước Linh Cửu thiết lễ cầu nguyện Hoàng Thiên Hậu Thổ gởi thi hài xác tục của người qui liễu xong. Tang quyến quì trước đầu huyệt tay bắt ấn Tý, Đồng nhi tụng kinh hạ huyệt (3 lần), mỗi lần dứt một hiệp thì cúi đầu, mãn hiệp thứ ba tiếp tụng, vãng sanh Thần chú (3 lần) khi dứt niệm câu chú của Thầy (3 lần).
Các nhơn viên, về tâm linh do Đức Di Lạc, cai quản gồm Tổng Lái, Tổng Mũi, Tổng Thương, Tổng Khậu và 12 bá trạo ( chèo thuyền).
Tổng lái : biểu tượng Bát Quái Đài, là chơn linh của Hắc Sát Tinh, về bí pháp là chơn khí của Hộ Pháp.
Tổng mũi : biểu tượng Hiệp Thiên Đài, là chơn linh của Bạch Hổ Tinh, về bí pháp là chơn khí của Thượng Phẩm.
Tổng thương : biểu tượng Cửu Trùng Đài là chơn linh của Huỳnh Long Tinh, về bí pháp là chơn khí của Thượng Sanh
Tổng khạâu : biểu tượng Nhơn sanh nên hiển hiện đủ lục dục, thất tình.
12 bá trạo : biểu tượng Thập Nhị Địa Chi là Tý, Sửu, Dần, Mẹo, Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất, Hợi.
Đức Chí Tôn vì đức bảo sanh, nên sai tam vị thần : Tổng lái, Tổng mũi và Tổng thương xuống trần giữ vững con thuyền Bát Nhã rước các chơn hồn về nguyên.
Về bí pháp : Đức Di Lạc cai quản nhà thuyền đặng độ dẫn 92 ức nguyên nhân tu luyện để trở về hội ngộ với Đức Tôn.
Về thể pháp : Đức Hộ Pháp vâng lịnh Đức Phật Mẫu tạo thuyền Bát Nhã độ người qua sông mê trong kinh phật có 4 câu :
Nhà thuyền Bát Nhã có 2 ban : Ban kéo thuyền và Ban chèo thuyền. Ban chèo thuyền gồm có chèo hầu (tại Khách Đình hay Phật Mẫu ) và chèo đưa. Thật ra, việc chèo thuyền ảnh hưởng văn hoá truyền thống ở miền Trung. Người ta gọi là Hò Bá Trạo hay Hò Đưa Linh ( ông Nam Hải), cũng đủ các nhân vật như chèo thuyền trong Đạo.
Nhà thuyền Bát Nhã đã xây cất từ năm 1927 ở góc đường Cao Thượng Phẩm và Oai Linh Tiên. Sau đó được xây cất lại bằng những vật liệu nặng.
Vào ngày 22 tháng 3 năm Đinh Mùi ( dl 1-5-1967) Đức Cao Thượng Sanh đến dự lễ khánh thành nhà thuyền Bát Nhã Trung Ương và ban huấn từ như sau :
Thời cuộc đương lúc khó khăn, nền tài chánh eo hẹp mà Hội Thánh Phước Thiện đã cố gắng thành công trong việc kiến tạo nói trên thì thật là một công trình đáng khen ngợi.
Để tâm lo cho ích lợi chung, không quản cần cù mệt nhọc, quyết chí tìm phương cứu khổ giúp đời và biết quên mình để cho bao nhiêu người được hưởng sự vui vẻ, đó là chí hướng của bậc hoài bão chủ nghĩa thương đời.
Cái chí hướng cao quí đó đúng là chí hướng của người chức sắc Phước Thiện vậy.
Đạo còn biết bao nhiêu điều cần phải thực hiện để hoàn thành sứ mạng đối với nhơn sanh, nhứt là Hội Thánh Phước Thiện là tượng trưng hình ảnh của Đức Chí Tôn tại thế đặng cứu khổ cho con cái Đức Ngài thì cái trách nhiệm thật quan trọng và nặng nhọc thế nào.
Nhưng lấy sự thành công trong một việc mà phỏng đoán và hy vọng trong bao nhiêu việc khác thì tưởng lại bước đường tuy khó khăn song cũng không đến nỗi không thể đi đến nơi đến chốn. Một việc đã thành đạt thì trăm việc khác cũng có thể thành đạt, nhà thuyền Bát Nhã đã cất xong thì bao nhiêu công tác khác cũng có thể thành tựu được …
Điều cốt yếu là phải nuôi chí thành cho vững chắc trong não cân đã phát hiện cái ý niệm tạo nên công nghiệp để giúp Đạo, cứu đời thì cứ giữ mãi cái ý niệm đó và cương quyết không khi nào để cho lay chuyển, một tháng làm không rồi thì hai tháng, một năm không rồi thì hai năm và dẫu tới mười năm cũng phải đeo đuổi theo mãi cho tới khi hoàn thành mới chịu.
Tôi nhận thấy Hội Thánh Phước Thiện có nhiều thiện chí xây dựng, nhứt là vị chưởng quản Phước Thiện từ mấy năm nay đã gắng sức thực hành công tác từ thiện để giúp ích cho người già cả và cho Đạo hữu trong lúc ương yếu bịnh hoạn.
Với tinh thần phục vụ đó, tôi tin chắc Hội Thánh Phước Thiện sẽ tiến tới sự thành lập các cơ sở kinh tế hầu có phương tiện cứu khổ nhơn sanh nhứt là trong thời kỳ chiến tranh loạn lạc nầy.
Trở lại việc hoàn thành nhà thuyền Bát Nhã, tôi có lời khuyến khích toàn thể nhơn viên nhà thuyền rán tận tuỵ với phận sự, nhứt là chẳng nên có mặc cảm là công việc mình quá thấp hèn đối với các công việc khác.
Trong việc Đạo, mỗi người đều có trách vụ riêng, và mỗi trách vụ đều có sự cần ích riêng biệt.
Không thể nói phận sự nầy cao quí, phận sự kia hạ tiện, vì cả thảy công việc đều hướng về chủ đích phụng sự cho Đạo và cho nhơn sanh.
Sự công dụng của các cơ cấu trong Đạo đều khác nhau, nhưng tất cả các cơ cấu đều có sự liên quan mật thiết với nhau cũng y như những bộ phận trong một động cơ nếu thiếu một món nào, dầu là một cái khoen hay một đinh ốc nhỏ thì động cơ phải bị tê liệt.
Sự sanh hoạt trong cửa Đạo cũng chẳng khác chi sự sanh hoạt ngoài mặt đời, kẻ rành về nghề này, người chuyên môn về nghề khác, có nghề đòi hỏi sự lao tâm, cần nơi sự lao lực. Lao tâm hay lao lực, miễn nghề nghiệp tinh xảo thì người hành nghề luôn luôn được phần thưởng xứng đáng, vì vậy có câu : “ Nhứt nghệ tinh, nhứt thân vinh” thật là đúng như vậy.
Nhưng Đạo khác hẳn với Đời là người đời dùng sự lao tâm hay lao lực để đổi lấy món tiền thù lao và sự ban thưởng bằng vật chất, còn người Đạo thì tình nguyện đem công quả để đổi lấy sự ban thưởng thiêng liêng chung cuộc.
Mấy em nhơn viên nhà thuyền đã ra công phục vụ mà không so hơn thiệt, cứ làm việc âm thầm, không cầu cạnh, không đòi hỏi, lấy chủ nghĩa vị tha làm chủ đích, chính là mấy em dành phúc quả cho mình đó.
Phần thưởng về hữu hình có khi không tương xứng với âm đức và công nghiệp, nhưng ân huệ thiêng liêng thì chắn hẳn là không thể mất mát được.
Dự buổi lễ Khánh Thành Nhà Thuyền Bát Nhã hôm nay tôi để lời chia vui với Hội Thánh Phước Thiện và mong ước quý chức sắc Phước Thiện hiệp đồng tâm chí để xây dựng nhiều cơ sở khác hầu có đủ phương tiện thật hành nhiệm vụ cao quí của cơ quan cứu khổ trong cửa Đại Đạo”.
Mặt khác, số 9 là số thái dương, số 8 là số của thiếu âm, số 7 là số của thiếu dương, và số 6 là số của thái âm. Theo thứ tự trong Tứ tượng thì thái dương là ngôi số 1, lấy 1 trừ 10 còn 9 dùng làm số đặc biệt của Thái dương, tức Trời vậy.
Thờ quả Càn Khôn là thờ CỬU THIÊN KHAI HÓA vì Càn 3 hào, Khôn 6 hào cộng lại là 9. vả lại, quẻ Khôn chồng lên quẻ Càn thành quẻ Thái có nghĩa là thông suốt. Quẻ Thái làm chủ tháng giêng. Kết hợp lại, mùng 9 tháng giêng là Vía Trời.
Thêm vào đó, trong Kinh Dịch gọi số 9 = 3 x 3 là SỐ Tham Thiên hằng số. Nhà toán học Pythagore cũng nói : Chín là số hoàn hảo, là bình phương của ba, tam hợp hài hòa trọn vẹn”. (Neuf est le nombre parfait en tant que carré le trois qu’est le trinité de l’harmonie complète).
Vả lại, các ngày hội lễ trong năm nảy sanh từ nền văn minh nông nghiệp. Mùa xuân, tháng giêng lễ Cha, tức Vía Đức Chí Tôn, mùa thu, tháng 8 lễ Mẹ tức Vía Đức Phật Mẫu. Các ngày lễ này, các Chức sắc phải về triều lễ tại Tòa Thánh.
Ngoài nghi lễ tôn nghiêm, Hội Thánh còn cho tổ chức các cuộc vui như dưng cộ bông, lửa trại, thai đố, ngâm thơ … vừa nâng cao đời sống tâm linh, vừa buông thả tình cảm để thư giãn. Thế nên, lễ Vía xen lẫn cái huyền nhiệm và cái thực tế, cái chính thống tôn giáo và cái buông thả của nhân gian.
Trong ba ngày lễ Vía Đức Chí Tôn, trừ ngày mùng 9 chánh lễ, còn các ngày khác là lễ tạ ơn tổ tiên hoặc tổ chức các cuộc vui, trong đó Văn Minh điện thu hút nhiều người nhứt.
Trong nắng xuân ấm áp, Hội Thánh cho dựng một cái đài lục giác giữa Đại đồng xã, gồm tầng trệt và tầng cao để mọi người đứng xa đều thấy rõ người điều hành. Ban tổ chức gồm một Trưởng ban cầm cái mõ (thường là Phối Sư Thái Đến Thanh) Một ban cổ nhạc trần thiết ở tầng trên giữa căn nhà lục giác. Phía trước Văn Minh điện có một cái cầu thang duy nhứt lên và xuống, phía bên trên có đề 3 chữ : Văn Minh Điện, tức nhà văn minh về đạo đức, văn học, mỹ thuật …
Các cuộc vui gồm : Thai đố, thi thơ, hát vè, ngâm thơ. Ai trúng thì được thưởng kinh sách có giá trị.
Văn Minh Điện bắt nguồn từ hai câu thơ giáng cho của bà Đoàn Thị Điểm được sửa từ và rút ra trong truyện “Chinh phụ ngâm” như sau :
Xuất nhứt nhơn (một người). Rõ ràng đây là câu đố. Mãi đến cách mạng tháng tám năm 1945, Bảo Đại xuống ngôi, người ta mới biết nhứt nhơn đó là Vĩnh Thụy. Từ đó, thú chơi thai đố ngày càng thạnh hành. Cái vui của Văn Minh Điện là những câu thai đố được lý, hò, ngâm, diễn, đọc với điệu bộ dễ cười của các diễn viên nghiệp dư. Chính nhờ điệu bộ đó, người xem đoán được phần nào nội dung câu đố.
Một diễn viên đọc với điệu bộ câu này :
Xuất nhứt điểu (một con chim), âm điệu thơ Kiều mà lại là câu đố hóa búa. Một tín hữu mặc áo dài trắng giơ tay xin giải đáp. Trưởng ban cuộc thi mời anh lên thang gác. Anh nọ đứng lựng chựng cầu thang đáp : Con chim cút. Viên giám khảo giơ cao tay đánh vào mõ cái cốc. Mọi người đều biết sai, cười ồ lên. Anh nọ bẽn lẽn xuống cầu thang. Nếu ai đáp đ1ung mõ được đánh một hồi. Ban nhạc tiếp thanh âm hòa tấu một bài để tuyên dương người đáp đúng. Một thiếu nữ giơ tay trả lời là con quạ vàng. Ban giám khảo yêu cầu giải thích. Cô gái đáp : “Lần đường theo bóng trăng tà về Tây” thì chỉ có Mặt trời, mà Mặt trời là Kim Ô. Ban ngày đôi khi có Mặt trăng nhưng do ánh sáng của Mặt trời làm ta không thấy trăng. Một hồi mõ dài được gõ lên. Ban nhạc hòa tấu khúc “Trạng nguyên hành lộ”. Cô gái được thưởng một chồng kinh sách với những tràng pháo tay vang dậy.
Kế đến là cuộc thi ngâm thơ, thí sinh có thể lấy thơ trong “Thi văn Hiệp tuyển” hay tự biên tự diễn.
Một nhà thơ trẻ với giọng ngâm ngọt ngào truyền cảm hòa lẫn tiếng đàn cò, tiếng tiêu, dìu dặt như bay bổng giữa tầng không :
Tòa Thánh vút cao đứng giữa trời
Ánh vàng tỏa rộng khắp nơi nơi.
Hiệp Thiên vang tiếng Lôi Aâm Cổ.
Bát Quái lặng thinh Bạch Ngọc ngời.
Cung đạo thiêng liêng miền thượng giới.
Cửu Trùng dung tục cõi người đời.
Thoáng nhìn trụ phướn, bồ đề cội.
Tòa Thánh vút cao đứng giữa trời.
Tắt một lời, ngày Vía Đức Chí Tôn là ngày hạnh phúc lớn của đại gia đình nhà Đạo, không phân biệt sang hèn, màu Đạo sắc tộc, mọi tín hữu khắp mọi nơi, trên mọi nẻo đường, hướng về Tòa Thánh mừng lễ Đấng Cha Lành.
Người Đạo Cao Đài luôn luôn tâm niệm và thực hành lời Đức Đại Từ Phụ dạy : Tất cả nhơn loại là con một cha. Tất cả mọi tôn giáo có cùng một gốc. Thế nên, người tín hữu Cao Đài không thấy ngại ngùng khi vào lễ trong một chùa Phật hoặc nhà thờ Thiên Chúa, hoặc đền thờ Hồi giáo. Bởi lẽ, người tín hữu Cao Đài biết rằng các Đấng Giáo chủ ấy đều do Đức Chí Tôn phân tánh giáng sanh nên chịu dưới quyền điều khiển của Ngài.
Người tín đồ nào cũng thuộc làu câu : “Cùng nhau một Đạo tức một cha”. Thế nên, họ không kỳ thị tôn giáo và không kỳ thị chủng tộc, coi tất cả mọi sắc tộc trên thế giới dù khác màu da sắc tóc, ngôn ngữ hoặc chánh kiến đều cùng chung huyết mạch.
Khi nói Đức Cao Thượng Phẩm là ngươn linh Hớn Chung Ly hay Thanh Sơn Đạo Sĩ là ngươn linh của Hồng Y Richelieu, là xác nhận Đạo Cao Đài tin có Luật chuyển luân. Ngày trước là người Trung Hoa, ngày nay đầu kiếp làm người VN hay ngược lại. Điều ấy nói lên mọi sắc dân, trước mặt Đức Chí Tôn đều là con cái, là đồng chủng. Nếu tiền kiếp là người Aán Độ thì theo đạo Phật, hoặc người Tàu sao tránh khỏi theo đạo Lão hay đạo Nho. Vậy ta đã từng là môn đệ của các vị đó trước kia, nay tôn vinh các vị đó làm thầy là lý đương nhiên.
Với tinh thần ấy, người tín hữu Cao Đài lúc nào cũng tôn kính các tôn giáo khác và đặt các vị Giáo chủ ngang hàng nhau, không có sự đặt biệt trọng khinh nào.
Thế thì tôn thờ Đức Chí tôn là tôn thờ đức tin của nhơn loại.
Lễ Vía Đức Chí Tôn lúc 0 giờ ngày mùng 9 tháng Giêng âm lịch hàng năm (Nghi thức thờ Đức Chí Tôn. Xin xem “Ý nghĩa thờ Thiên Nhãn” của Hiền tài Nguyễn Kim Anh) . Đây là buổi lễ trang nghiêm nhất, tất cả mọi sinh hoạt đều im lặng nhường cho tiếng trống tiếng chuông và lời cầu kinh.
Sau khi Lôi Aâm Cổ (trống) dứt hai hồi, vị Tả Phan Quân cầm phướn Thượng sanh hướng dẫn các phẩm Lễ sanh, Giáo thiện nam nữ lên lan can lầu Đền Thánh, nam tả nữ hữu (trong Bửu điện nhìn ra), đồng thời cho 6 vị Lễ sanh và 6 vị Giáo thiện nam nữ vào hầu Bát Quái Đài.
Khởi Bạch Ngọc Chung (chuông), vị Hộ Đàn Pháp Quân cầm cờ Tam Thanh (cờ Đạo) và vị Hữu Phan Quân cầm phướn Thượng Phẩm hướng dẫn chư Chức sắc Hiệp Thiên, Cửu Trùng và Phước Thiện vào Đền Thánh (Hoán đàn). Hai bên Chức việc, Đạo hữu nam nữ cũng đi vào Hoán đàn. Đoạn phân ban nam nữ. Đồng thời 3 vị Chánh Phối Sư và Nữ Chánh Phối Sư vào Nội Nghi. Một vị Phối sư ở Ngoại Nghi.
Tiếp Lễ Nhạc Quân lên Giảng đài nữ cầm hiệu. Một vị Giáo sư phái Ngọc lên Giảng đài nam xướng lễ.
Dứt chuông, Hộ Đàn Pháp Quân ra cờ lịnh nhập đàn.
Vị Giáo sư phái Ngọc xướng
2/- Thiên phong dĩ hạ các tư kỳ vị.
3/- Nhạc tấu huân Thiên : nhạc đờn 7 bài.
a/- Xàng xê : nghĩa là đưa qua trộn lại, biểu tượng cho thời kỳ hỗn độn sơ khai.
b/- Ngũ đối thượng : là năm từng trên Trời tức khí thanh bay lên làm bầu Trời.
c/- Long ngâm : là rồng xuống, tượng trưng cho Âm. Nhứt Âm nhứt Dương chi vị Đạo.
d/- Vạn giá : là muôn việc đã định an, muôn loài vạn vật đều có tên (Xem thêm Ngôi thờ Đức Chí Tôn)
Rạp lễ năm nay cũng được trang trí vô cùng công phu và tuyệt mỹ như những năm về trước, với đủ màu sắc thanh lịch, dịu mắt, với đạo kỳ phất phới, với tranh cảnh nổi, với các bức rèm ni lon tam thanh, nhiều đèn màu, nhiều lồng đèn nhiều góc toả ánh thanh xích và huỳnh quang. Hằng mấy trăm bàn tay tuyệt xảo đã tạo nên cảnh trí huy hoàng của rạp lễ. Các dãy cột chánh thuộc mặt tiền được bông làm các chim phụng hoàng chầu lễ.
Theo chương trình lễ, năm nay, có cộ hoa bông hình Đức Phật Mẫu kỵ thanh loan do Công viện Phước Thiện đảm trách. Ban nhà thuyền ngày đêm lo làm tứ linh (Long, Lân, Qui, Phụng), Ban Tổng Trạo lo dợt lại Ngọc Kỳ Lân, học sinh Đạo Đức Học Đường chuẩn bị các loại đèn giấy để diễn hành vào đêm trung thu Hội Yến Diêu Trì Cung v.v…
Ngày rằm tháng 8 Tân Hợi (dl, 03.10.1971)
Trong suốt ngày này, các cơ quan Đạo và 19 phận Đạo thuộc Châu Thành Thánh Địa cùng các Châu, Tộc Đạo lo chưng bày các mâm quả phẩm gồm đủ loại bánh mứt hoa quả hương đăng, trên các dãy bàn nơi hai nhà rạp lễ và bên trong cũng như nơi Hậu điện Báo Ân Từ.
Nơi Chánh điện, bàn ghế, bình hoa quả phẩm cùng các nghi thức đặc biệt dành cho Đại hội Bàn đào cũng đã được chuẩn bị châu tất với nhiều màu tuyệt mỹ toả ánh ngọc quang lấp lánh.
Nơi Đền Thánh và Báo Ân Từ không dứt lớp sóng người vào lễ bái. Tất cả mọi người đều thành kính và lộ vẻ hân hoan tiềm ẩn một sức sống Đạo cao thâm khó diễn nên lờ i….
Vào Ngọ thời, Hội Thánh cử hành lễ cúng tiểu đàn tại Đền Thánh với sự dự lễ cúng đông đảo của chư Chức sắc, Chức việc cùng chư tín hữu.
Ngài Hiến pháp Quyền Chưởng quản Hiệp Thiên Đài dâng Sớ cầu nguyện.
Lễ cúng kết thúc vào lúc 13 giờ 40’ cùng ngày.
Cũng trong Ngọ thời nầy, Hội Thánh cử hành lễ cúng Đại đàn tại Điện thờ Đức Phật Mẫu với sự dự cúng đông đảo của chư nam nữ đồng đạo.
Ngài Thời Quân Hiến Đạo H.T.Đ dâng Sớ cầu nguyện.
Lễ cúng Đại đàn kết thúc vào lýc 13 giờ 50’ cùng ngày.
17 giờ Hội Thánh Hiệp Thiên, Cửu Trùng và Phước Thiện đến sân lễ Báo Ân Từ, đi xem qua các quả phẩm hiến lễ lên Đức mẹ đã chưng bày tuyệt xảo và tràn đầy trên khoảng 50 dãy bàn, mỗi dãy dài 3 thước, rộng 1 mét 2.
Sau 15 phút xem sơ quan các quả phẩm, Ngài Thời Quân Bảo Đạo H.T.Đ được Ban Tổ Chức cung thỉnh lên giảng dài gần dưới chân cột phướn đối diện trước Báo Ân Từ để thuyết đạo. Ngài đã thuyết về ý nghĩa và Bí pháp Đại lễ Hội Yến Diêu Trì Cung ( xin xem nguyên văn trong Thông tin số 38 …)
17 giờ 30’ Bà Đạo Nhơn Tạ Thị Thế, quyền Thượng Thống Lại Viện Phước Thiện thay mặt Bà Chơn Nhơn Phó Chưởng Quản Phước Thiện Nữ phái được Ban Tổ chức cung thỉnh thuyết Đạo (thông tin số 38 …)
Buổi thuyết Đạo kết thúc vào lúc 17 giờ 40’
Số tín hữu dự nghe buổi thuyết Đạo kể trên đến hàng vạn người ….
Bấy giờ (sau khi thuyết đạo) trời đổ một cơn mưa nặng hạt, kéo dài khoảng 15 phút. Nước đọng trên góc đường về mặt phía Đông Bắc Báo Ân Từ và dọc hai bên vệ đường Phạm Hộ Pháp đã được hàng mấy trăm ngàn gót chân chư đồng đạo dự lễ dẫm qua dẫm lại, thành bùn nhão….Hàng trăm ngàn tà áo trắng tinh đã phải kêu khổ vì dính phải những vết bùn đỏ lỗ chổ, khó coi và vô cùng khó tẩy sạch nầy !
19 giờ trên Đại lộ Phạm Hộ Pháp dài khoảng 1.000 mét, rộng hơn 20 mét, từ trước cửa Đền Thánh đến trước sân lễ Báo Ân Từ, một biển người dày đặt lớp sóng người mỗi lúc một kéo về tập nập hơn, dày đặt hơn, để rồi sau cùng chen chân không lọt !
Nơi góc đường phía Tây Báo Ân Từ , tức là nơi hông phía bắc rạp lễ số chư dồng đạo chen chân nhau như nêm, đến đổi, ai có việc cần kiếp, nếu phải đi xuyên qua ngã nầy, có lẽ phải mất khoảng 10 phút mới đi được một thước tây ….
Có thể nói, năm nay số chư đồng đạo đổ về dự lễ Hội Yến Diêu Trì Cung, đông đảo gấp 10 lần năm vừa qua.
Một điễm khác cũng nên ghi thêm, một số đông đảo các cô các bà đã suốt ngày lẫn đêm đến cầu nguyện xin Phật Mẫu ban cho quẻ xăm. Hằng ngàn du khách từ bốn phương cũng đã đến bái lễ và xin Phật Mẫu ban cho các quẻ xăm …..
19 giờ 35’ Ban Trật Tự và hàng trăm nhân viên Cơ Thánh vệ đã vô cùng vất vả để giữ gìn trật tự cho một khoảng sân lễ nơi Báo Ân Từ được trống để cho Long Mã có chỗ lượn bay theo nhịp trống. Lớp sóng người vào lúc bấy giờ như nước vỡ bờ tràn đến sân lễ Báo Ân Từ, khiến cho Ban Trật Tự và nhơn viên Thánh vệ phải vô cùng vất vả.
Người ta đã thừa biết rằng, thuở Đức Hộ Pháp còn tại Toà Thánh, Đức Ngài đã cho tổ chức đại lễ Hội Yến Diêu Trì Cung vô cùng trọng thể, với nhiều cộ hoa do các Phận, các cơ quan Đạo thực hiện. Nhưng từ khi Đức Ngài phải tự lưu đày nơi Vương quốc Cam Bốt vì thời thế…và đã phải gởi mảnh Thánh hài nơi tha bang cho đến khi nào quê mẹ Việt Nam được thật sự hoà bình thì toàn Đạo mới được cung nghinh Tiên đài Đức Ngài về Toà Thánh ….
Tấm lòng khao khát và hoài vọng của nhơn sanh suốt 15 năm dài đăng đẵng, khao khát và hoài mong sức sống cao, độ Thánh khiết, đại trí dũng của đại lễ Hội Yến Diêu Trì Cung được phục hồi như những năm Tôn sư Hộ Pháp còn ở tại Toà Thánh đã thể hiện trước mắt nhơn sanh ….
Cho nên năm nay dù thời cuộc sôi sục bất ổn….nhưng nhơn sanh nghe nói chương trình đại lễ Hội Yến Diêu Trì Cung được Ngài Hiến Pháp quyền Chưởng Quản H.T.Đ cho cử hành khá long trọng, có cộ Tiên, có tứ linh…..Nhơn sanh đổ về dự lễ đông đảo gấp 10 lần hơn năm vừa qua …
Đoàn Long Mã, cộ hoa, lồng đèn đuốc lửa do khoảng bốn ngàn học sinh Đạo Đức Học Đường, Trung học Lê Văn Trung, Đại Đạo Thanh Niên Hội và Hướng Đạo đoàn Đại Đạo cầm tay đã được sắp hàng dài cây số, từ ngã tư đại lộ Phạm Hộ Pháp và Oai Linh Tiên đến cửa trường Đạo Đức Học Đường …
19 giờ 45’ Đoàn diễn hành bắt đầu chuyển mình dưới những hạt mưa lấm tấm như sao trời rãi nhẹ xuống trần ai.
Năm phút sau đó, cờ Đạo, bảng Đạo và Long Mã đến sân lễ Báo Ân Từ. Long Mã uy nghi lượn múa và bái lễ trước đền thờ Đức Phật Mẫu, vũ lộng những đường múa thật cao, thật đẹp nhưng nhẹ nhàng bay theo nhịp trống Long Mã giục thúc, nhịp trống Tần nhơn dòn dã ….
Giữa lúc nầy, hàng vạn ánh đuốc của đồng bào sơn cước mặt rằn ri, vền vện quấn khố, ở trần, lưng giắt đầy lá rừng từ phía sau Hậu điện chạy cặp theo hông phía Bắc Báo Ân Từ ra đại lộ Phạm Hộ Pháp để tháp tùng theo đoàn người diễn hành. Đoàn người sơn cước này do hướng Đạo đoàn và Đại Đạo Thanh Niên Hội cải trang thành, họ vừa chạy, vừa reo hò những âm thanh miền sơn cước. Trông đến đoàn người ai cũng tức cười và cảm thấy một nguồn vui mới mẻ khác thường dâng dậy ngập cả tâm hồn …
Đồng trong khoảng thời gian nầy, Vân xa ( cộ hoa) Đức Phật Mẫu kỵ Thanh loan có chín vị Nữ Phật phò tá cùng bốn vị Tiên nương hầu cận đã đến trước sân lễ và dừng lại. Ánh hào quang phía sau đầu Đức Phật Mẫu quay tít và phát ra muôn ngàn ánh điện chớp nhoáng giữa hư không.
Ai nhìn thấy ánh hào quang nầy cũng sững sờ. Có lẽ, mọi người đều chung một cảm nghĩ bửu tượng Đức Phật Mẹ linh động, thiêng liêng ….
Chín vị Nữ Phật, mỗi vị cầm một bửu tháp và toạ vị theo thứ tự. Ngoài ra, bốn vị Tiên nữ hầu cận Đức Phật Mẹ cũng hầu quạt y như các hình ảnh mà chúng ta thờ tại Điện thờ Đức Phật Mẫu. Quanh trên cộ hoa nầy nhiều tràng pháo bông đã được đốt cháy, muôn ngàn giọt lửa sáng rực rơi rơi liên tục xuống mặt đất …
Bấy giờ rồng nhang dài 36 thước, đường kính khoảng 1 thước 2, vảy vàng hực, từ ngoài đại lộ Phạm Hộ Pháp cuộn mình rồi bay là đà vào sân Báo Ân Từ, uốn khúc, vẫy đuôi, trườn mình, đầu ngất cao, há miệng phun lửa lên cao ngất trời,muôn ngàn ánh sáng trên khắp thân mình rồng vàng nhấp nhoáng, lập loè…..Hai phút sau, một con Ngọc Kỳ Lân cũng bay đến phun lửa đỏ trời. Bên dưới linh vật là hàng trăm anh em nhơn viên nhà thuyền và Ban Tổng Trạo vừa lượn múa theo rồng và Ngọc Kỳ Lân, vừa hô vang những âm thanh đặc biệt dành cho việc múa rồng …. Nhịp trống vang rền, bước chân rầm rập đã làm cho biển người đứng xung quanh say mê theo dõi và hoan hô vang dậy …
Trong buổi đầu khai đạo, có người còn chưa tin, làm khải để thử “Có đâu Tiên Phật giáng phàm gian” liền được hoạ đáp lại. Đồng thời Đức Chí Tôn cho chuyển nhiều huyền diệu như trị các bịnh ngặt nghèo, cứu người bằng âm dương thuỷ. Đức Chí Tôn dạy “ Tuy con không thấy Thầy nhưng nghe Thầy dạy thì con nên tin đó là sự thật”.
“Có lắm người tưởng rằng ta phải thấy Chúa y như Chúa đứng bên nầy, còn ta đứng bên kia, đâu phải vậy. Chúa với tôi chỉ là một trong động tác thấy chúa của tôi” (Eckhart). Vả lại cơ thể của Thần Tiên thật là tinh tế, mắt thường đâu thể nhìn thấy được.
Chúng sanh muốn sờ móđược cái gì cứu rỗi, nên Đức Chí Tôn, Phật Mẫu mới giao con thuyền Bát Nhã làm Thể pháp cho Tam Nương độ đời. Ngài dạy :
Bài vịnh Thuyền Bát Nhã đại biểu cho cả giáo lý Cao Đài, nghĩa là giáo lý chỉ là phương tiện, nếu ta đọc kinh sách Đạo với tâm trạng thao thức suy nghĩ, ta sẽ thấy được nghĩa lý uyên thâm của nó. Trong mỗi trường hợp, mỗi lời Thánh dạy có lối giải thích theo trạng huống, nếu ta nhận định đúng Thánh ngôn trong mỗi trường hợp, ta sẽ thấy lý ưng của nó.
Đức Chí Tôn dạy : Thầy không bao giờ nghĩ rằng chúng sanh sẽ đọc giáo lý của Thầy để đạt đạo vì giáo lý chỉ là những bài luân lý đơn thuần, không phải chỉ đọc được nó mà thành đạo.
Vả lại, giáo lý thâm hậu không thể nói bằng lời, diễn bằng bút. Các Chức sắc giảng đạo là chỉ gợi lên hoặc hướng dẫn các tín hữu nhiều điều dẫn đến chân lý. Ai thấy thì thấy liền, ai không thấy, càng tìm càng tối tăm.
Giáo lý Đạo Cao Đài chỉ là hướng đạo tri thức, chỉ ra con đường cứu rỗi. Thầy không hề tiết lộ bằng con đường hiểu đạo ( tri thức) hoặc siêu hình của sự cứu rỗi mà phải tự giác ngộ, mỗi người riêng rẻ không thể giải thích được mà chỉ có thể chứng nghiệm bằng nội lực và nội tâm của mình. Cố gắng là nhân tố rất quan trọng trong sự tu luyện vì không có sự giải thoát nào nếu không có sự cố gắng của cá nhân.
Xem như thế, Thuyền Bát Nhã cũng chỉ là phương tiện mà cứu cánh là tu luyện. Con thuyền chẳng hề chìm, lướt nhẹ như bông, nhưng sao lại nặng tợ kim loại ? Đó là do chỗ không biết đạo, không ngộ đạo. Ở thế, ai muốn nằm ngồi trên thuyền cũng được vì đó là con thuyền gỗ với đôi bánh xe cao su. Thuyền chỉ là phương tiện , là lớp vỏ bên ngoài như cái áo của nhà tu, nếu chỉ mặc áo mà thành đạo thì ai cũng làm được. Đạo phải trụ vững trong lòng, con đường tu như sóng dồi thuyền lúc bổng lúc trầm, ta không trì chí bền lòng (không duyên) thì con Thuyền Bát Nhã của Tam Nương ( chớ không phải bằng cây gỗ ở Khách Đình) sẽ nhận ta chìm.
Thầy cũng dạy : “ Giáo lý Thầy như đũa ăn cơm, không đũa ta ăn cơm cũng được” . Thế thì đũa cũng chỉ là phương tiện. ( Người Aán Độ ăn bốc). Việc cầu kinh hằng ngày, với các nghi lễ phức tạp chỉ là phần hành của đường tu. Ta chỉ có thể thấy được sự cứu rỗi bằng sự tồn tâm dưỡng tánh, tự đọc kinh sách với tâm trạng thao thức. Thế nên, khi đọc Thánh ngôn, không phải chăm chú vào những từ ngữ có vẻ bình dân quê kệch của đầu thế kỷ 20, mà nên coi văn tự chỉ là phương tiện trình bày chân lý bên trong. Dù vậy, giáo lý tuy là phương tiện, nhưng bỏmất giáo lý thì không có cái gì để đạt được cứu cánh, bằng ý nghĩ đó, nếu bỏ thuyền thì có gì để đưa xác đến phước địa được.
Do đó, khi đọc giáo lý, phải tư duy sinh động, phải băn khoăn. Cái hay của giáo lý là thế hệ nầy đọc, hoàn cảnh nầy nghe thì phù hợp ngay; đến thế hệ sau, tình huống khác thì nó cũng thích hợp. Giáo lý Cao Đài thọ truyền bất hủ lậu là vậy. Bởi lẽ, khi nghe ai nói đây là Kinh và Thánh ngôn của Đạo Cao Đài thì không vội chấp nhận, không vội gác bỏ ( vì ngoài Thập Nhị Thời Quân của Thầy còn nhiều cặp đồng tử của các phái đạo), nên nghiên cứu tường tận rồi so sánh, nếu không phù hợp với Kinh, Thánh ngôn của Thầy thì chắc chắn không phải là bổn nguyên giáo lý của Đạo Cao Đài.
Luận giải như vậy, Thuyền Bát Nhã vẫn là biểu tượng cứu rỗi của Đạo, nhưng những ai ‘không duyên một cũng là chìm”.
Đức Chí Tôn lại dạy về Thuyền Bát Nhã chính ở trong tâm.
Tuy nhiên, người đệ tử Cao Đài phải biết nhẫn nại chờ đợi Đức Chí Tôn đến dạy Đạo. Ba vị Thiên sứ phải trãi qua nhiều đêm học hỏi với Thất Nương, với các chơn linh khuất mặt, với ông AĂÂ rồi mới biết ông Trời là ai ! Chữ Nhẫn đối với người tín đồ rất quan trọng, vì biết nhẫn mới học được nghĩa lý sâu xa, mà Đạo vốn hư hư thực thực, cần trì chí bền lòng.
Mặt khác, Thánh ngôn, kinh điển của Đạo Cao Đài rất khác biệt nhiều tôn giáo, với lới hành văn nôm na, vắn tắt, không lý luận, không chứng minh dài dòng. Những chữ chỉ cốt để khiêu gợi cho một lý lẽ cao thâm, để người đạo nghe tiếng vọng trong lòng của mình mà giác ngộ.
Sự lưng chừng, sự tối tăm của lời văn và cách lập lập nửa vời kích thích óc tò mò để tìm hiểu cái bí nhiệm của thiêng liêng. Nhờ đó mà gợi mở được những ý tưởng thâm sâu tiềm tàng trong mỗi người ưa suy luận.
Văn trong Thánh ngôn và Kinh điển tràn đầy “Văn dĩ tải Đạo” (Văn để chở Đạo), và “Thi dĩ ngôn chí” (Thơ chứa lời giới thiệu), lẫn lộn giữa Thánh dạy và thi ca giông giống như Nam Hoa Kinh của Trang Tử hay Đạo Đức Kinh của Lão Tử.
Do cái tri và hành đi đôi như vậy nên có người đã nhận định rằng “Đông Phương không có triết gia mà chỉ có hiền giả và thi nhân” (Triết học Đông Phương, Saigon 1971, tr.135). Trong Thánh giáo ta thấy nhan nhản thi ca với lời lẽ của bậc hiền triết.
Trong Đạo Cao Đài, về Thánh Thi các Đấng giáng cho đa dạng. Đừng đầu là tập NỮ TRUNG TÙNG PHẬN, viết theo thể song thất lục bát gồm 350 vế 1400 câu, thêm câu kết là 1401 câu :
Mục đích của tác phẩm là “Giục tài nhi nữ sánh bì cùng Nam”.
Tác phẩm bị hạn chế về thời phong kiến. Bà dạy phận con gái, làm vợ, công việc trong nhà ngoài ngõ, bổn phận dạy trẻ, thờ kính cha mẹ, kính thầy cô …
Khi tác phẩm ra đời, nước ta còn lệ thuộc nên Bà dạy:
Ngoài tác phẩm tràng thi đó, còn những tác phẩm vừa như GIÁC MÊ KHẢI NGỘ, NGỤ ĐỜI của Đức Lý Thái Bạch, DÒNG BÍCH LẶNG của Đức Nhàn Aâm Đạo Trưởng, TÌNH ÁI của Thất Nương …
Ngay từ những ngày đầu dạy Đạo, có người hỏi hình dạng của Đức Chí Tôn như thế nào, Ngài trả lời không những tự vịnh phong cách của mình mà Ngài còn tiên tri việc Đạo như sau :
Có người lại hỏi Bạch Ngọc Kinh như thế nào ? Ngài liền “Tân tả Bạch Ngọc Kinh” :
Sau cùng, các đệ tử biết đó là Ngọc Hoàng Thượng Đế Giáo Đạo Nam phương.
Đức Ngọc Đế đã thật sự giáng trần dạy Đạo ở Nam bang thì ách dân nạn nước sắp mãn.
Bổn nguyên lời dạy của Đức Chí Tôn nằm trọn trong Thánh Ngôn. Như thế, những điều gì không có trong Thánh Ngôn thì phải không có trên Thiên Bàn và không có trong Giáo lý Đại Đạo. Thánh Ngôn lại hư hư thực thực, có thật mà cũng có giả, nên Đức Chí Tôn dạy : “Điều gì hợp với lòng chư môn đệ là Thánh ý, điều gì không hợp là của tà quái”. Nếu hiểu được như vậy, độc giả sẽ thấy rõ Đạo Cao Đài là một tôn giáo thuận khoa học tiến bộ, khi đã loại bỏ những điều trái với đời thường.
Một ít nhà nghiên cứu cho rằng Giáo lý Cao Đài có nhiều mâu thuẫn là do họ đọc cơ bút của nhiều chi phái hay nhiều đồng tử khác nhau, nhưng những mâu thuẫn đó làm nổi bật cái bổn nguyên lời dạy của Đức Chí Tôn, chớ không làm lu mớ Thánh chất. Vả lại, Đạo Cao Đài chỉ truyền bá hơn một giáp nên Giáo lý còn trong tình trạng hồng mông, chưa được hệ thống hóa. Đức Chí Tôn đã ban cho loài người một tôn giáo Đại đồng huynh đệ, một nền văn hóa tổng hợp thì nhân loại có bổn phận phải làm cho nó trở thành cao thượng tốt đẹp vì : “Đại Đạo truyền thế giả. Thiên hạ vi công quả” và “Nhân năng hoằng Đạo, phi Đạo hoằng nhân” (Con người mở rộng Đạo chớ không phải Đạo mở rộng được người) (Vệ Linh Công XV, Luận Ngữ), chớ Đức Chí Tôn không làm thay cho loài người. Nếu Thầy làm thay thì loài người còn gì để trao dồi mình trở thành Thánh thiện.
Xét lại quá trình tiến triển Phật giáo trong Tam Tạng Kinh thì Kinh Tạng và Luật Tạng có trước giống như Cao Đài giáo. Còn luật Tạng vào khoảng 400 năm sau Đức Thích Ca tịch diệt mới xuất hiện và tư tưởng hình nhi thượng học nghiên cứu về “Không luật” mới phát sinh, đưa đến sự ra đời của Phật giáo Đại Thừa.
Như thế, bổn nguyên lời dạy của Đức Chí Tôn chưa được triển khai và hệ thống hóa đúng mức là chuyện bình thường. Ai thắc mắc thì chính người đó sẽ làm cho Giáo lý Cao Đài sáng chói trên hoàn vũ, chẳng hạn như nhà văn Pháp Gabriel Gobron, ông cũng mới nghiên cứu chừng mực nào đó thôi, chưa kể những chỗ còn sơ lầm.
Những người nghiên cứu về Đạo Cao Đài đương đại thấy những điều chưa vừa lòng là tại người viết thiểu trí chớ không phải giáo lý không siêu việt. Đạo Cao Đài rất tự do về mặt tư tưởng (phải trái đôi đường tùy ý chọn), những bài nghiên cứu về Đạo Cao Đài của các học giả trong và ngoài nước đều được trân trọng. Bởi lẽ Đạo Cao Đài chủ lấy trí tuệ hiểu biết làm nền tảng chớ không cầu lấy sự mê hoặc chúng sanh làm lợi khí.
Vì chính Thầy đã dạy : “Thầy đến lập cho các con một nền chơn Đạo, tức là mọi sự chi dối trá đều chẳng phải của Thầy” (TNHT, QI, tr.77)
I/- Quyền lực Đức Chí Tôn :
1/- Khí hư vô sanh có một Thầy …
2/- Một chơn thần của Thầy mà hóa sanh thêm chư Phật, chư Tiên, chư Thánh, chư Thần và toàn bộ nhơn loại trong càn khôn thế giới nên chi các con là Thầy, Thầy là các con. (Tr.30-Q,1)
3/- Khai Thiên Địa vốn Thầy, sanh Tiên Phật cũng Thầy, Thầy đã nói một chơn thần mà biến càn khôn thế giới và cả nhơn loại.
Thầy là chư Phật, chư Phật là Thầy, các con là chư Phật, chư Phật là các con.
Có Thầy mới có các con, có các con rồi mới có chư Thần, Thánh, Tiên, Phật. (Tr.48-Q,1)
4/- Thầy khai Bát Quái mà tác thành càn khôn thế giới nên mới gọi là Pháp, Pháp có mới sanh ra càn khôn vạn vật rồi mới có người, nên gọi là Tăng.
Thầy là Phật chủ cả Pháp, Tăng, lập thành các D(ạo mà phục hồi các con hiệp một cùng Thầy. (Tr.48-Q.1)
5/- Thầy là Đức Jéhovah của dân Hébreux, vị chủ tể của quân lực dân Israel, vị Thánh vô danh của dân Do Thái, Đức Đại Từ Phụ của Chúa Jésus cứu thế. Con chỉ cần cầu nguyện Thầy với danh hiệu Cao Đài thì sẽ có sự cảm ứng chấp thuận. (Tr.124-Q.1.dịch)
6/- Chi chi hữu sanh cũng do bởi chơn linh Thầy mà ra, hễ có sống ắt có Thầy. Thầy là cha của sự sống, vì vậy mà lòng hóa sanh của Thầy vô cùng tận. (Tr.62-Q.2)
7/- Cái mạng sống là Thầy. Mà giết Thầy thì không phải dễ, các con gắng dạy nhơn sanh điều ấy.” (Tr.62-Q.2)
8/- Thầy các con là ông Thầy Trời, nên biết một ổng mà thôi, thì đủ, nghe à! (Tr.45-Q.1)
9/- Nơi Bạch Ngọc Kinh cả thảy đều là con cái Thầy tức là anh em với nhau. (Tr.57-Q.1)
10/- Chẳng một ai dưới thế này còn đặng phép nói rằng thế quyền Thầy mà trị phần hồn cho nhân loại” (Tr.3-Q.1)
1/- Lập “Tam kỳ phổ độ” này duy Thầy cho “Thần” hiệp “Tinh Khí” đặng hiệp đủ Tam bửu là cơ mầu nhiệm siêu phàm nhập Thánh. (Tr.12-Q.1)
2/- Thầy đến đặng hườn nguyên chơn thần cho các con đắc Đạo. Nguồn cội Tiên Phật do yếu nhiệm là tại đó. (Tr.12-Q.1)
Cái chơn thần ấy mới đặng phép đến trước mặt Thầy. (Tr.6-Q.1)
3/- Cái chơn thần buộc phải tinh ấtn trong sạch mới nhẹ hơn không khí ra ngoài càn khôn được. Nó phải có bổn nguyên chí Thánh chí Tiên chí Phật mới xuất Thánh Tiên Phật đặng. (Tr.29-Q.1)
4/- Phải có một chơn linh tinh tấn mới mầu nhiệm, huyền diệu, phải đặng trường trai mới đặng linh hồn tinh tấn, phải tập tành chí Thánh Tiên Phật mới phò cơ dạy Đạo cả chúng sanh. (Tr.7-Q.1)
5/- Các con phải bỏ xác trần, mà bông trái thiêng liêng các con sanh hóa chơn thần, chơn thần lại biến hằng muôn thêm số tăng lên hoài. Aáy là Đạo. (Tr.30-Q.1)
6/- Đạo cũng do nơi phàm mà phát ra và tiếp lấy cái thiêng liêng của Thầy mà hiệp đồng mới sanh sanh hóa hóa thấu đắc càn khôn. (Tr.79-Q.1)
Người dưới thế này muốn giàu có phải kiếm phương thế mà làm ra của. Aáy là về phần xác thịt, còn Thần, Thánh, Tiên, Phật muốn cho đắc Đạo phải có công quả. (Tr.26-Q.1)
7/- Muốn đến Thầy thì phải cầu nguyện. Thầy không bao giờ không cảm ứng với những lời cầu nguyện chơn thành. (Tr.124-Q.1) (dịch )
8/- Thầy cho một quyền rộng rãi cho cả nhơn loại càn khôn thế giới nếu biết ngộ một đời tu đủ trở về cùng Thầy đặng. (Tr.70-Q.1)
9/- Lương tâm của các con là một khiếu thiêng liêng của Thầy ban để sửa trị riêng các con trong đường tội lỗi và ban thưởng trong việc nhơn đức, làm một việc phải tức là do ý Trời, phạm một nét vạy tà là cãi nơi Thiên luật. (Tr.73-Q.1)
10/- Sự thương yêu là chìa khóa mở Tam Thập Lục Thiên, Cực Lạc Thế Giới và Bạch Ngọc Kinh, kẻ nào ghét sự thương yêu thì chẳng hề qua khỏi cửa luân hồi. (Tr.43-Q.2)
11/- Sự hành tàng nào về Đạo mà vừa lòng trong cả chư Chức sắc và chư tín đồ, ấy là hiệp Thiên ý. Còn điều nào mà phần nhiều môn đệ của Thầy chẳng khứng chịu theo, ấy là bất hiệp Thiên ý đó. (Tr.47-Q.2)
12/- Kinh điển giúp đời siêu phàm nhập Thánh chẳng khác chi đũa ăn cơm, chẳng có đũa, kẻ có đủa bốc tay ăn cũng đặng. (Tr.5-Q.2)
1/- Đạo tức là con đường để cho Thánh, Tiên, Phật đọa trần dò theo mà hồi cựu vị. Đạo là đường của các nhơn phẩm dò theo mà lánh khỏi luân hồi. (Tr.8-Q.1)
3/- Khi chưa có chi trong càn khôn thế giới thì khí hư vô sanh ra có một Thầy và ngôi của Thầy là Thái Cực.
Thầy phân Thái Cực ra Lưỡng Nghi, Lưỡng Nghi phân ra Tứ Tượng, Tứ Tượng biến Bát Quái, Bát Quái biến hóa vô cùng mới lập ra càn khôn thế giới.
Thầy lại phân tánh Thầy mà sanh ra vạn vật là vật chất, thảo mộc, côn trùng, thú cầm gọi là chúng sanh. (Tr.62-Q.2)
4/- Có Thầy mới có các con, có các con rồi mới có chư Thần, Thánh, Tiên, Phật (Tr.48-Q.1)
5/- Nên chi các con là Thầy, Thầy là các con. (Tr.30-Q.1)
6/- Trần là cõi khổ để đọa bậc Thánh, Tiên có lầm lỗi. Aáy là cảnh sầu để trả xong quả, hoặc về ngôi cũ, hoặc trả không xong quả, phải mất cả chơn linh là luân hồi, nên kẻ bị đọa trần gọi là khách trần. (Tr.3-Q.2)
7/- Đài Nghiệt cảnh sẽ là nơi rọi sáng các việc lỗi lầm. (Tr.83-Q.1)
1/- Thầy chưa giáng cơ lậo Đạo tại nước Nam chứ chư Thần, Thánh, Tiên, Phật dùng huyền diệu này mà truyền Đạo cùng vạn quốc. (Tr.57-Q.1)
2/- Đạo mới khai lập, tuy xuất hiện chưa đầy một năm chứ chư Tiên, chư Phật đã lập cùng cả năm châu. (Tr.57-Q.1)
3/- Thầy chẳng dùng sự chi mà thế giới gọi là tà quái, dị đoan mà nếu xảy ra một ít dị đoan trong Đạo đã dùng lỡ thì ấy là tại nơi tên của một vài môn đệ đó, nếu chẳng giữ theo lẽ chánh mà hành Đạo và bày biện nhiều sự vô lối thì torng ít năm sau đây sẽ trở nên một mối Tả Đạo mà các con đã từng thấy. (Tr.42-Q.2)
1/- Thầy nhứt định đến chính mình Thầy độ rỗi các con chẳng chịu giao chánh giáo cho tay phàm nữa. Nhưng mà phải buộc lập chánh thể có lớn có nhỏ đặng dễ thế cho các con dìu dắt lẫn nhau anh trước em sau mà đến nơi Bồng-Đảo. (Tr.18-Q.1)
Il faut que je me serve moi-même maintenent d’un moyen plus spirituel pourvous convainere. Vous ne pourres pas nien devant le grand Judgenment-Général que je ne sauve pas I’humanité partous moyens plausibles. (Tr.50-Q.1)
Dịch : Nay Thầy phải tự tìm lấy một phương pháp huyền diệu hơn để thâu phục các con. Các con sẽ không còn chối cãi nữa được trước Tòa Phán xét chung rằng Thầy không cứu vớt nhơn loại bằng những phương pháp công hiệu. (Tr.122-Q.1)
Ta vì lòng đại từ, đại bi vẫn lấy đức hiếu sinh mở dựng nên mối Đại Đạo Tam Kỳ Phổ độ, tôn chỉ để vớt những kẻ hữu phần vào nơi địa vị cao thượng, để tránh khỏi số mạng luân hồi và nâng những kẻ tánh đức bước vào cõi nhàn cao hơn phẩm hèn khó nơi trần thế này. (Tr.64-Q.1)
Nơi xứ này dân tình rất thuần hậu ôn hòa nên Thầy đếnc ũng như Chúa cứu thế đã đến với chúng con để bài trừ tà thuyết và truyền bá chơn Đạo trên toàn cầu. (Tr.123-Q.1)
2/- Thầy lại đến lập trong nước các con một nền chánh Đạo đủ tư cách độ rỗi chúng sanh. (Tr.77-Q.1)
3/- La nouvelle doctrine que j’enseigne a pour but de vous nettre dans une communauté d’intérêt et de vie. Soyez done unis par ma volonté et préchez su monde la paix et la concorde. (Tr.51-Q.1)
Dịch : Giáo lý của thầy có mục đích dạy dỗ các con hòa hợp nhau trong sự sống chung cộng đồng quyền lợi và sinh hoạt. Vậy các con hãy chung hiệp nhau mãi mãi theo ý muốn của Thầy và hãy truyền bá khắp hoàn cầu thuyết hòa bình tương thân tương ái. (Tr.122-Q.1)
4/- Hãy đọc Thánh Ngôn của Thầy. Giáo lý của Thầy sẽ là đại đồng. Nếu nhân loại tu hành thì đó sẽ là nền hòa bình hứa hẹn chung cho tất cả các dân tộc. (Tr.122-Q.1)
5/- Chánh sách cộng hòa yên tịnh là chánh sách của các con đặng dụng lập Đạo mà thôi. (Tr.61-Q.2)
6/- Mở một mối Đạo chẳng phải là sự thường tình mà sanh nhằm đời đặng gặp một mối Đạo chẳng phải dễ. Muốn lập thành tất phải có điều nghiêm chánh thưởng phạt. Có thưởng mới giục lòng kẻ có công, có phạt mới răn đặng lòng tà vạy. (Tr.53-Q.1)
7/- Khi Ngọc Hư định cho Hiệp Thiên Đài cầm số mạng nhân sanh, lập thành chánh giáo thì Đại Từ Phụ lại trở giáp giao quyền ấy cho Cửu Trùng Đài. (Tr.86-Q.2)
8/- Từ đây trong nước Nam duy nhất có một Đạo chơn thật là Đạo Thầy đã đến lập cho các con gọi là “Quốc Đạo” (Tr.43-Q.1)
1/- Vốn từ trước Thầy đã lập ra Ngũ Chi Đại Đạo là :
2/- Từ trước ta giáng sanh lập Phật giáo gần 6000 năm thì Phật giáo chánh truyền gần thay đổi. Ta thường nghe chúng sanh nói Phật giả vô ngôn. Nay nhứt định lấy huyền diệu mà giáo Đạo, chớ không giáng sanh nữa đặng chuyển Phật giáo lại cho hoàn toàn. (Tr.19-Q.1)
3/- Chúa cứu thế đã đến với các con. Người đã phải chịu đổ máu Thánh để chuộc tội cho loài người. Trong 2000 năm nữa vắng mặt người các con làm gì hữu ích ? Các con truyền bá Đạo Người nhưng chính các con cũng không hiểu chi cả. Các con lại làm sai lạc bản chất tôn chỉ của nền Thánh giáo, nhân loại phải chịu đau khổ vì sự biến thể của các Thánh tông đồ. (Tr.120-Q.1)
4/- La Sainte doctrine du Christiannisme ne sert qu’à envenimer l’ambition des fort contre les derniers.
Il faut une nouvelle doctrine capable de maintenir l’humanité dans l’amour des créetures. (Tr.46-Q.1)
Dịch : Thánh Đạo của Chúa cứu thế (vì sự hiểu lầm) làm tăng gia dục vọng của kẻ mạnh đối với người yếu thế và giúp giáo cho bọn trên hiếp dưới.
Phải có một giáo lý mới mẻ đủ khả năng kiềm chế nhơn loại trong sự thương xót chúng sanh. (Tr.121-Q.1)
5/- Cette doctrine eu lieu d’apporter à l’humanité la paixet la concorde, lui apporte la dissension et la guerre. Voi là pourquoi je viensvous apporter moi-même la paix tant promise. (Tr.23-Q.1)
Dịch : Giáo lý ấy đáng lẽ phải đem lại hòa bình và tương ái cho loài người, nhưng trái lại nó gây mầm chia rẽ và chiến tranh. Bởi thế nên nay chính thầy phải đến để đem lại cho các con nền hòa bình đã từng hứa hẹn. (Tr.120-Q.1)
6/- Người sống trên thế gian này dầu thuộc giống dân nào cũng chỉ có một cha chung mà thôi. Aáy là Trời, đang chế ngự số mạng của các con. Tại sao các con lại chia rẽ nhau vì sự bất đồng Đạo lý mà chính các con đều phải chung chịu đau khổ rửa tội của các con ở cõi thế gian này. (Tr.123-Q.1)
1/- Lạy là gì ?
2/- Khi bái lễ, hai tay co chắp lại, song phải để tay trái ấn tý, tay mặt ngửa ra nằm dưới, tay trái chụp lên trên.
3/- Thầy lập Phật giáo vừa khi khai Thiên lập Địa nên Phật giáo là trước, kế Tiên giáo rồi mới tới Nho giáo. Nay là hạ ngươn hầu mãn, phải phục lại như buổi đầu nên phải phản tiền vi hậu.
Nên Thầy phải ngồi sau chư Phật, Tiên, Thánh, Thần mà đưa chúng nó lại vô vi chi khí, chính là Niết Bàn đó vậy. (Tr.48-Q.1)
Thầy dặn các con như đàn nội chẳng nghiêm, Thầy không giáng. (Tr.51-Q.1)
5/- Thiên phong là là để cho bậc Thánh, Tiên, Phật lìa trần phải lắm dày công cùng chúng sanh mới trông mong hồi cựu phẩm đặng. (Tr.40-Q.2)
1/- Thầy buộc các con phải trường trai mới đặng luyện Đạo. (Tr.30-Q.1)
2/- Một giọt máu là một khối chơn linh. Như các con dâm quá độ thì sát mạng chơn linh ấy. Khi các con thoát xác thì nó đến tại Nghiệt-Đài mà kiện các con. Các con chẳng hề chối tội cho đặng.
Vậy phải giữ gìn giới cấm ấy cho lắm. (Tr.33-Q.1)
3/- Các con phải cẩn ngôn, cẩn hạnh, thà là các con làm tội mà chịu tội cho đành, hơn là các con dối mà phải trọng hình đồng thể. (Tr.66-Q.2)
4/- Hạnh khiêm nhường là hạnh của mỗi đứa con, phải noi theo gương Thầy mới độ rỗi thiên hạ đặng. Các con phải khiêm nhường sao cho bằng Thầy. (Tr.41-Q.1)
5/- Các con hiền mà các con dữ, các con yếu mà các con mạnh, các con nhỏ nhoi mà là quyền thế, các con nhịn nhục mà là hành phạt, cử chỉ các con khá tập sao cho nghịch với cử chỉ thế tình thì là gần ngôi Tiên Phật đó.
6/- Các con phải giữ gìn đức hạnh đối với kẻ trên bằng chữ khiêm hòa, đối với kẻ dưới bằng chữ khoan dung. (Tr.95-Q.1)
7/- Chẳng những phải cứu trợ kẻ ngoại đạo mà lại cứu kẻ nghịch cùng mình trong cơn nguy nữa. (Tr.93-Q.2)
8/- Phải dồi lòng trong sạch, lấy sự nhẫn nhịn làm gương soi mình hằng bữa, phải thương yêu nhau, giúp đỡ nhau dường như con một nhà, rồi cái thương yêu sự giúp đỡ nhau ấy sẽ dìu các con vào tận chốn Cực Lạc thiêng liêng để tránh khỏi nơi cùng khổ tiều tụy. (Tr.14-Q.2)
9/- Sự thương yêu là giềng bảo sanh của càn khôn thế giới. Có thương yêu nhơn loại mới hòa bình, càn khôn mới anh tịnh.
10/- Các con thường để mắt dòm lên thấy kẻ cao sang thì các con cho rằng các con vô phúc, còn nhìn xuống thấy đồng chủng thấp hèn thì các con lại đem lòng khinh bạc. Aáy là một điều vô Đạo. (Tr.94-Q.1)
11/- Các con đã rõ Đạo thì phải biết đức cần kiệm là đức hạnh đầu trong lúc các con còn ở thế gian này. Những sự lãng phí se sua ở đời này Thầy cũng cho là một việc tổn đức vậy. (Tr.48-Q.1)
12/- Các con thương mến nhau, dìu dắt nhau, chia vui sớt nhọc nhau, ấy là các con hiến cho Thầy một sự vui ve đó. (Tr.90-Q.1)
13/- Đạo tại lòng bác ái và chí thành.
Còn chí thành là mỗi việc lấy lòng thành thật mà đối đãi trong đời và trong Đạo dù kẻ phú quý đến bậc nào đi nữa mà không có lòng bác ái và chí thành thì không làm chi nên việc. (Tr.45-Q.2)
14/- Tham gian nhập vào nhà thì nhà không chánh giáo, tham gian nhập vào nước thì nước hết chơn trị, tham gian đã lộng toàn thế giới thì thế giới hết Thánh Thần. (Tr.63-Q.2)
15/- Ngày nào các con còn trông thấy một điều bất bình ở đời này thì Đạo chưa thành vậy. (Tr.98-Q.1)
1/- Quỉ Vương là tay diệt hóa. (Tr.69-Q.2)
2/- Ngày nay, Đạo đã khai tức là tà khởi. (Tr.34-Q.1)
3/- Buổi Bạch Ngọc Kinh và Lôi Aâm Tự lập pháp “Tam kỳ phổ độ”, Quỉ Vương đã khởi phá khuấy chơn Đạo, đến danh Ta nó còn mượn, duy ngai Ta nó chẳng dám ngồi mà thôi.
Lại còn hiểu rằng Ta đến với huyền diệu này, mượn cơ mầu nhiệm, hiệp Tam Thập Lục Động đổi gọi Tam Thập Lục Thiên. Các bên chư Thần, Thánh, Tiên, Phật bị mạo nhận mà lập nên Tả Đạo. (Tr.38-Q.1)
Thầy nói trước cho các con biết mà giữ mình, chung quanh các con dầu xa dầu gần, Thầy đã thả một lũ hổ lang ở lẫn lộn với các con. (Tr.13-Q.1)
4/- Thầy thả một lũ hổ lang ở lộn cùng các con, lại hằng ngày xúi biếu nó cắn xé các con, song Thầy cho các con mặc một bộ thiết giáp, chúng nó chẳng hề thấy đặng là đạo đức các con. (Tr.69-Q.1)
5/- Đạo là vật rất hữu ích như giáp hữu ích cho thân các con. Nếu các con bỏ giáp thì thân các con trần lỗ còn bỏ Đạo thì các con ở dưới phép Tà Thần. (Tr.34-Q.1)
6/- Những sự phàm tục đều là mưu kế của tà mị yêu quái cốt để ngăn trở bước đường Thánh Đạo của các con. Những mưu quỉắquyệt ấy do lịnh của Thầy dùng để thử các con. (Tr.34-Q.1)
7/- Các con không Đạo thì là tôi tớ ủy mị. (Tr.70-Q.1)
8/- Thầy đến lập cho các con một nền chơn Đạo, tức là mỗi sự chi dối trá là chẳng phải của Thầy. (Tr.77-Q.1)
9/- Thầy đến là chủ ý để dạy cả nhơn sanh đặng hòa bình chớ chẳng phải đến đặng giục thêm nghịch lẫn nhau. (Tr.77-Q.1)
Thầy lại thấy nhiều đứa chưa hiểu thấu huyền diệu là gì, bị người chê rồi còn biếm nhẻ nữa phải nghịch chánh lý chăng ?
Trong phần đông các con có nhiều kẻ ấy. (Tr.45-Q.1)
Năm 1957, ông Bảo Pháp Nguyễn Trung Hậu về Toà Thánh phục vụ Đạo. Nhà thơ Thuần Đức phục hồi Đạo Đức Văn Đàn. Ông làm Trưởng ban và ông Thông Quang Huỳnh Văn Đến ( Phối sư) làm phó ban.
Ngày 6-7-1957 ông Thuần Đức có làm bài thi, mời bạn thơ hoạ như sau
Tuổi già gặp buổi Đạo chinh nghiêng,
Họa Vận
Gặp lúc Đạo nhà cảnh đảo nghiêng,
Vì tuổi già sức yếu, nhà thơ Thuần Đức về Sài gòn dưỡng bịnh rồi qui tiên.
Sau đó, họp đại hội bầu nhà thơ Thân Dân ( tức Hiến Pháp Trương Hữu Đức) làm cố vấn Đạo Đức Văn Đàn và Thông Quang làm Trưởng Ban, Chơn Nhơn Phạm Mộc Bổn làm Phó ban. Năm 1969 Thông Quang mở hội nghị và lập nội qui mới có Tổng thư ký, thủ bổn và hai ban kiểm duyệt, ấn loát. Từ đó văn đàn trở nên qui cũ và phát triển.
Nhà thơ Thông Quang đến nhà in Lê Thành ở Ngã Năm để in VĂN THI HIỆP TUYỂN II, có gặp Vân Đằng, Vân Đằng tặng ông câu đối
Nhà thơ Thông Quang tặng lại Vân Đằng 3 tập .thơ : Giác Thế Tu Chơn (2 tập),Văn thi Hiệp Tuyển I.
Đạo Đức Văn Đàn vận dụng nhuần nhuyễn các thể thơ truyền thống như song thất lục bát, lục bát, nhất là thơ Đường ( xem Thánh Địa Thập Nhị Cảnh, phụ trang ĐĐSC IV).
Nhờ lấy cảm hứng từ Tam giáo nên nhà Đường nổi lên thi Tiên (Lý Thái Bạch), thi Phật ( Vương Duy) và thi Thánh ( Đỗ Phủ). Lý Thái bạch là thi Tiên không vì phong cách tuyệt vời bay bổng mà còn do tài năng siêu phàm. Toàn huyết quản của Trích Tiên là thơ. Chính Đức Lý đã đưa thơ Đường luật vào Thánh giáo của Đạo Cao Đài và trở thành Thánh thi. Cho nên, đạo hữu khi đọc Kinh, đọc Thánh ngôn nhập tâm, vô hình trung thích viết thơ đường luật.
Tại sao chọn Đường luật làm Thánh thi, thứ nhứt, Đường luật coi trọng sự hài hoà cân đối qua sáu nguyên tắc của luật thi : niêm, luật, vần, đối, tiết tấu và bố cục. Thứ hai, Đường luật kín đáo,chừng mực hài hoà giữa văn ( cái bên ngoài) và chất ( cái bên trong). Khổng Tử nói “Văn chất bân bân”. Thơ văn tươi tốt sẽ chung sức khí thiêng sông núi và sự lên men của tâm hồn. Thứ ba, trong thơ Đường luật, âm thanh thường là tiếng chuông chùa xa. “ dạ bán chung thanh đáo khách thuyền”… làm thức tỉnh lòng người. Đỉnh cao của thơ là Đạo. Thơ thường chỉ gợi chớ không nghị luận, không nói rõ ý mà tuỳ người đọc luận ra Thánh ý. Điểm đặc sắc nữa là Đường thi ít thấy “ cái tôi” trong đó.
Phong trào phát triển thơ rộng khắp trong vùng tạo thành nếp “Văn hoá truyền thống Thánh Địa” nhà bạn thơ nào có lễ quan hôn tang tế, gởi thơ mời các bạn thơ đều đáp ứng nồng nhiệt.
- Quan : thăng phẩm, bổ nhậm, lên lương, thi đỗ thì dùng chúc thi.
Bốn lễ trên, lễ hội nào cũng có hai phần : nghi lễ trước rồi hội thơ sau, chen giữa hai phần đó có phần ẩm thực vui vẻ.
Ví dụ : Lễ mừng thượng thọ. Trước hết là nghi lễ dâng cơm rượu trà cho cụ ông cụ bà. Kế đến là tiệc sau cùng mới hội thơ.
Thường thì gia chủ gởi bài xướng trước, các bạn thơ họa theo. Đến lúc hội thơ, có người ngâm thơ,có bạn đàn tranh, đàn kìm, sáo trúc hoà theo thật là văn minh, tao nhã. Nhất là đối với người trung niên, cao niên có dịp đưa hồn theo lời thơ tiếng sáo, lòng lâng lâng nhẹ nhõm, liều thuốc giải cứu cơn sầu.
Sau đó, gia chủ tập hợp các thơ xướng hoạ lại, in thành tập thơ xinh xắn gởi tặng lại các bạn thơ. Những phong cách đó trở thành cái nếp, tặng qua tặng lại cho vừa lòng nhau.
- Nói về việc xây dựng Đền Thánh :
Nói về cơm chay của trai đường :
- Nói về các chức sắc phế Đạo hành Đời:
- Nói về Bàu Cà Na :
- Nói về người đạo hữu chưa vững đức tin :
Những câu lục bát trên đầy ý nghĩa răn đời. Rất tiếc người viết chỉ còn nhớ bấy nhiêu thôi.
Liền bắc cầu qua nhấp nhóa sao.
Vạn trượng then gài ngăn Bắc Đẩu,
Muôn trùng nhiếp khảm hiệp Nam Tào.
Chư Thần chóa mắt màu thường đổi,
Liệt Thánh kinh tâm phép vẫn cao.
Dời đổi chớp giăng đoanh đỡ nổi,
Vững bền vạn kiếp chẳng hề xao.
NGỌC ẩn thạch kỳ ngọc tự cao,
HOÀNG Thiên bất phụ chí anh hào.
THƯỢNG ban phúc hạnh nhơn đồng lạc,
ĐẾ tạo lương phương thế cộng giao.
GIÁO hóa nhơn sanh cầu triết lý
ĐAÏO truyền thiên hạ ái đồng bào.
NAM nhơn tỉnh cảm sanh cao khí,
PHƯƠNG tiện tu tâm kế diệt lao.
Hảo Nam bang ! Hảo Nam bang !
Tiểu quốc tảo khai Hội Niết Bàn.
Hạnh ngộ Cao Đài truyền Đại Đạo,
Hảo phùng Ngọc Đế ngự trần gian.
Thi ân tế chúng thiên tai tận.
Nhược thiệt nhược hư vạn đại an.
Chí bửu nhơn sanh vô giá định,
Năng tri giác thế trí cao ban. (TN1, tr.80)
2/- Về Thánh Ngôn :
Nếu không có Thầy thì không có chi torng Càn Khôn thế giới này, mà nếu không có hư vô chi khí thì không có Thầy. (Tr.31-Q,1)
II/- Trời Người hiệp nhứt
Lành dữ nơi mình chiêu phước họa
Thành tâm ắt thấy hết thần minh. (Tr.114-Q.1)
III/- Quan niệm về vũ trụ và con người :
IV/- Huyền Diệu Thiêng Liêng :
V/- Huyền Cơ Lập Giáo :
VI/- Đối Với Các Tôn Giáo :
Nhơn Đạo
Thần Đạo
Thánh Đạo
Tiên Đạo
Phật Đạo (Tr.17-Q.1)
VII/- Thờ Tự Và Tế Lễ :
Là tỏ ra bề ngoài lễ kính trong lòng. (Tr.11-Q.1)
Chắp hai tay lạy là tại sao ?
Tả là Nhựt, Hữu là Nguyệt, vị chi Aâm Dương, Aâm Dương hiệp nhứt, phát khởi càn khôn. Sanh sanh hóa hóa tức là Đạo. (Tr.11-Q.1)
Tỉ như lập Tam giáo qui nhứt thì :
Nho là trước
Lão là giữa
Thích là chót
VIII/- Hạnh Người Tu :
Hạnh ngay thật là nét yêu dấu của Thầy. (Tr.10-Q.2)
Nho nhã con tua tập tánh tình,
Dưới đời đừng tưởng một mình lanh.
Một câu thất đức thiên niên đọa,
Nhiều nỗi trầm luân bởi ngọn ngành.
(Tr.112-Q.1)
Quyền biến dầu dùng khi buổi ngặt
Dằn lòng nhớ tránh kế mưu gian. (Tr.15-Q.1)
Mình Thánh mình Hiền mình biết lấy
Tặng phong quá tiếng chớ nhờ ai. (Tr.111-Q.1)
Bác ái là hay thương xót sanh linh hơn thân mình cho nên kẻ có lòng bác ái coi mình nhẹ hơn mảy lông mà coi thiên hạ bằng Trời Đất.
IX/- Luật Phản Diện :
2. Đạo Đức Văn Đàn
VỀ TOÀ THÁNH HÀNH ĐẠO
Đành phải ra tay chống đỡ thuyền.
Cỡi sóng quyết sang miền tịnh độ,
Thuận buồm nhờ núp bóng cao thiên.
Trên đường độ chúng vui đoàn kết,
Trong việc tu thân Học thánh hiền.
Còn chút hơi tàn còn nhiệm vụ.
Còn lo phổ cập mối chơn truyền
Trở về Thánh địa, cố “chèo thuyền”
Sóng đồi mộng ảo tuồng trần thế
Mây lướt an nhiên cảnh thượng thiên.
Huyền diệu Thầy ban qua nạn khó,
Từ ân Mẹ độ đạt chân hiền.
Nguyện lòng gắng sức lo cho Đạo,
Tuân thủ phò khuông Pháp Chánh Truyền,
VÂN ĐẰNG
ÐẠO ĐỨC hanh thông truyền vạn đại
VĂN ĐÀN khai thái thọ thiên niên
- Hôn : cưới hỏi thì dùng hỉ thi có chút men tếu của rượu.
- Tang : chia buồn tang chủ thì dùng điếu thi
- Tế : đáo tuế, thượng thọ, an vị, đại tường thì dùng chúc thi.
3. Thơ lục bát trong lịch Đại Đạo:
Thầy tôi bắt gió nắn hình
Không tiền xây dựng tổ đình nguy nga
Đã quen dưa muối tương rau
Dù đem bơ sữa thay vào không ưa.
Mão ai máng nhánh rừng Tiên (nhiên)
Của người bỏ đạo vì tiền chớ ai.
Bàu Ca Na có nhiều trái
Tháo lòng chuyển dạ hái nhai hết liền
Quyết lòng theo Đạo lập công
Còn e lúc thác long đong linh hồn (?)
