UNICODE FONTs 
UNICODE FONTs
|
Mục Lục Tiểu Dẫn
Bản nguyên Con Người
Giá Trị Nhân Phẩm
Mục Đích Đời Người - Thiên Chức Của Con Người
|
Tất cả những vấn-đề này thuộc phạm-trù nhân-sinh triết-học, khó có thể dùng ngôn-ngữ hửu-hạn của con-người để giải-thich một cách thoả-đáng cho mọi người, ở nhiều trình-độ để họ có thể hiểu tường-tận và chấp-nhận được. Nên mỗi triết-gia, mỗi trường-phái, mỗi tôn-giáo, điều có những lý-giải khác nhau, để thích-hợp với nhiều trình-độ con ngườiï, ở những thời-điểm khác nhau, có khi còn mâu-thuẩn với nhau nữa. Với Tiểu-luận nàyü căn-cứ theo Nhân-sinh-quan của Đại-Đạo Tam-kỳ Phổ-độ, sẽ cho chúng ta một nhận-định khái-quát về Chân-lý con người theo các tiết-đoạn sau đây.
Theo đức tin-này, thì thưở ban đầu Đức Chí-tôn đã tạo dựng nên càn-khôn thế-giới và vạn-hửu chúng sanh, Ngài ban cho mỗi loài, mỗi vật đều có hai phần, một phần hửu-hình đó là thể xác, một phần vô-hình đó là linh-hồn, hai phần này nương vào nhau mà sinh-hóa tồn tại .
Về sự tạo-dựng hình-thể muôn loài cũng như con người. Ngày nay Đức Chí-Tôn không cho biết cụ-thể như trong Thánh-kinh Cựu-ước của đời thượng-cổ, là lấy đất tạo ra người nam, hà hơi vào là có sự-sống, và lấy xương sườn người nam để tạo nên người nữ và cho sống với nhau, để sinh-hóa ra loài người ngày nay, đây là cách giáo-hoá cho con người thời kỳ bán khai, với ngụ ý là thể xác con người từ đất sinh ra, và Đức Chúa Trời hà hơi có nghĩa là Ngài chiếc chơn-linh của Ngài để ban cho con người cái linh-hồn tức là sự sống (theo quan-niệm của Cao-đài-giáo) Còn ngày nay có lẽ lối giải thích ngụ-ý này không còn phù-hợp với sự tiến hóa của con người. Nên trong Tam-kỳ Phổ-độ Đức Chí-Tôn đã cho chúng ta biết một cách tổng-quát rằng:
"Khi chưa có chi trong Càn-khôn Thế-giới thì khí Hư-vô sanh ra có một Thầy và ngôi của Thầy là Thái cực". (THNT/ Q2/ tr 62).
Như vậy là Đức Chí-Tôn là Đấng tự-hửu và hằng hửu, từ trong hư-vô mà ra và Ngôi của Ngài là Thái-cực.
Thánh-giáo Đức Chí-Tôn còn cho biết tuần-tự của sự tạo ra hiện-tượng-giới như sau:
"Thầy phân Thái-cực ra lưỡng-nghi, lưỡng-nghi sinh ra tứ-tượng. Tứ-tượng biến Bát-quái, Bát-quái biến hóa vô cùng, mới lập ra càn-khôn thế-giới…" (THNT/ Q2/ tr 62)
Về sự tạo-dựng ra cơ-cấu hửu-hình Đức Chí-Tôn còn cho biết thêm trong thuyết Nhứt vị Tam thể: Phật, Pháp, Tăng như sau:
"Thầy là chư Phật, chư Phật là Thầy.
"Thầy khai Bát-quái mà tác thành Càn-khôn thế-giới nên gọi là Pháp.
"Pháp có, mới sanh ra Càn-khôn van-vật, rồi mới có người nên gọi là Tăng.
"Thầy là Phật, chủ cả Pháp và Tăng, lập thành các Đạo mà phục-hồi các Con hiệp một cùng Thầy . (TNHT/ QI/ trang 48).
Như vậy là Ngài đã dùng quyền phép phân ngôi Thái-cực ra lưỡng-nghi, đó là âm và dương rồi âm dương giao-hòa mà sinh ra càn-khôn, vũ-trụ và vạn-hửu chúng sanh, nên trong hiện-tại, tất-cả sự vật đều có mang hai phần âm và dương, từ mỗi nguyên-tử li-ti trong cơ-cấu vật chất, đến các tinh-cầu trong không gian, đều hiện-hửu của hai lực-lượng này, nên trong kinh Thế-Đạo có câu :
Đó là tất-cả những gì Đức Chí-Tôn cho con người của thời-đại ngày nay biết về phương-thức và tuần-tự của sự tạo-dựng nên cơ-cấu hửu-hình, và tất-cả sinh-vật ở buổi ban-sơ, trong đó có con người và Thần Thánh Tiên Phật; còn sự sanh-hóa từ đó đến nay, thì như chúng ta thấy đều do âm-dương, nam-nữ, trống-mái phối-hợp mà sanh sanh hóa hóa cho đến vô-cùng. Sự sanh-hóa này đã được Đức Chí-Tôn trù định từ buổi ban-sơ, đó là Ngài đã ban cho mỗi loài một mầm sống nguyên-thủy khác nhau, mà ngày nay khoa-học gọi là yếu-tố di-truyền, chứa đựng trong mỗi tế-bào, từ sinh-vật nhỏ như con kiến, đến sinh-vật to lớn như cá voi, đều chịu sự chi-phối của yếu tố nầy, nhờ yếu-tố nầy mà một con kiến sẽ sinh con kiến, chứ con kiến không thể sinh ra con cá voi, hầu hết các sinh-vật biếït cựa-quậy, bò-lết, bay-liệng, bơi-lội, leo-trèo, chạy-nhảy, giống nào sẽ sinh ra giống ấy, do đó chúng ta tin rằng Thượng-Đế đã tạo dựng nên con người hoàn-hảo, đầu đội trời chân đạp đất ngay từ ban đầu, chứ không thể có một con vượn dã thú đi bốn chân mà là thủy tổ của loài người được.
Còn về phương-diện tinh-thần là sự sống ngự-trị trong mọi sinh-vật, là một điểm linh-quang của Đức Chí-Tôn ban cho, để giữ gìn sinh-mạng; còn gọi là " Sự phân-tánh giáng-sanh của Thượng-Đế ". Sự phân-tánh nầy có ở cả vật-chất, thảo-mộc và các sinh-vật hạ-đẳng nữa, nên Đức Chí-Tôn đã nói rằng:
Về sự hình-thành nhân-loại được Đức Chí-Tôn cho biết như sau:
Như vậy nhân-loại không chỉ có ở địa-cầu chúng ta, mà còn có ở nhiều địa-cầu khác. Đây là mộât điều mang tính Thiên-khải mới-mẻ mà Đức Chí-Tôn đã hé mở cho loài người được biết, Đức Chí-tôn còn cho biết rằng trong vũ-trụ có 72 địa-cầu, địa-cầu chúng ta ở là địa cầu 68, và giá-trị nhân-phẩm và trình-độ tấn-hóa của con người ở mỗi địa cầu khác nhau:
Sự-kiện này cũng phù-hợp với những điều mà gần đây các nhà khoa-học đã căn-cứ vào những hiện-tượng UFO (UFO : Unidentified flying object (những vật thể bay không xác-định) ám-chỉ dĩa bay của người ngoài hành-tinh đến.) xuất-hiện ở nhiều nơi trên thế-giới, họ đã phỏng-đoán rằng rất có thể có những nền văn-minh cao hơn ở các hành-tinh khác. Theo Thánh-giáo của Đức Chí-Tôn, chúng ta có thể suy ra rằng trình-độ tấn-hóa của chúng ta còn quá ấu-trỉ. Vì nghiên-cứu khoa học đã cho biết óc người chỉ mới khai thác được 10o/o, trường-hợp đặc-biệt như Einstein cũng chưa đến 30o/o, thế thì trên trường tiến-hóa đến một lúc nào đó con người sẽ khai thác nốt 90o/o còn lại, chừng đïó chúng ta sẽ tiến kịp con người ở các hành-tinh khác.Vì Thượng-Đế tạo ra con người không bao-giờ ban cho chúng ta cái gì dư thừa và vô-dụng cả.
Như vậy con người có nguồn gốc từ Đức Chí-Tôn, có cùng một chất-liệu với Ngài, nên cũng mang những nét linh-diệu, sáng-suốt, trường-tồn như Ngài; còn những sinh-vật hạ-đẵng, thì tùy theo sự tấn-hoá, mà có những bản-năng khác nhau. Nói một cách khác là Đức Chí-Tôn ví như một ngọn đuốc, còn chúng-sanh ví như những tia lửa, lớn nhỏ khác nhau, tuy cả hai đồng phẩm chứ không đồng lượng. Ta có thể nói từ Đức Chí-Tôn đến con người là một mạch sống nối liền, sự hoàn-thiện của Đức Chí-Tôn , có sẵn trong chúng-sanh, do đó chúng-sanh luôn được sống, hoạt-động và tồn-tại trong Ngài.
Theo học-thuyết linh-hồn tấn-hóa cuả Cao-Đài-giáo, thì Đức Chí-Tôn đã ban cho vạn-vật tám loại linh-hồn, đó là:
Tám loại chơn-hồn này đầu kiếp vào thể xác tương-ứng để tiến-hóa, nên trong Phật-mẫu chơn kinh có câu :
Theo quy-luật nầy thì Vật-chất lên thảo-mộc, thảo-mộc lên thú-cầm, thú-cầm lên nhân-loại, nhân-loại lên Thần Tïhánh Tiên Phật. Nên chúng ta thấy những thảo-mộc tiến-hoá cao có mang bản-chất của thú-cầm, như các loại nấm, các loại cây cỏ ăn thịt, cây mắc-cở (khi va chạm đến nó, thì lá tự khép lại)..., những loại nầy có một đời sống thảo-mộc, mà lại mang bản-chất giống như sinh vật. Những loại thú-cầm tiến-hoá cao cũng mang những bản-chất của nhân-loại, như vừa qua có nhiều đài truyền-hình đã đưa tin và hình-ảnh về một con ó biết gắp một hòn đá để đập vở một quả trứng đà-điểu, sự-kiện nầy đã làm ngẩn-ngơ các nhà khoa-học, và như khỉ vượn, chó, cá heo...nó cũng có những bản-chất giống như con người như trung-thành, thương-yêu...; và nhân-loại tiến-hoá cao cũng mang một ít bản-chất giống Thần Thánh Tiên Phật. Tiến-hóa theo con đường nầy gọi là hóa-nhân.
Còn một loại nửa gọi là nguyên-nhân, loại nầy theo chơn-truyền của Cao-đài-giáo, thì khi tạo-lập vũ-trụ rồi, Đức Chí-Tôn đã tạo một trăm ức nguyên-nhân và cho xuống thế làm người, để phụng-sự cho cơ tấn-hóa của vạn-linh.
Như vậy nguồn gốc con người ở vào hai trường-hợp nầy, một là hóa-nhân do sự tiến-hóa từ vật-chất lên, hai là loại nguyên-nhân do Thượng-Đế tạo-dựng từ ban đầu ; cả hai đều là chơn-linh phân tánh từ Đức Chí-Tôn.
Vì con người được Thượng-Đế tạo dựng như vạn-vật, nhưng đặc-biệt con người được Ngài ban cho tính-chất linh-thông hơn hết, nên Giới-tâm kinh mới có câu:
Vì thế Con người được Đức Chí-Tôn yêu quý vô cùng, nên Thánh-giáo Ngài đã nói rằng:
Như thế, nói về Thân-xác thì con người là một tiểu vũ-trụ, về Linh-hồn được phân-tánh từ Thượng-Đế, được Thiên-phú linh-thông hơn vạn-vật. Do đó con người so với thú-vật dù là khỉ vượn, tuy hơi giống như con người, nhưng nhất-định không thể coi ngang như nhau, mà cho rằng khỉ vượn là thỉ-tổ của loài người được. Điều nầy chính Đức Hộ-Pháp khi nói về sự tấn-hoá của con người cũng đã xác-nhận rằng:
"Chúng ta thử xét-đoán, nếu quả-nhiên là loài khỉ tấn-hoá lên…có đâu đầu-óc của họ khôn-ngoan quá chừng quá đổi…
"Đường tiến-hoá của nhân-loại nhiều quá, sâu-xa lắm…các giống người hết thảy trên thế-gian nầy cao-siêu như thế đó, thì chính mình Bần-Đạo không tin loài khỉ tiếân-hoá lên được, cái lý-thuyết ấy vô lối, nếu không nói là quái-dị, hoặc đặt cho nó cái tiếng là quái-gở…û" (Thuyết-đạo của Đức Hộ-Pháp đêm Mùng 8 tháng 4 năm Aát-mùi (1955), nhằm ngày Vía Đức Phật Thích-Ca và Vía của bà Nữ Đầu-Sư Lâm-Hương-Thanh).
Bởi vậy theo đức-tin của Cao-đài-giáo thì nguồn-gốc và thân-phận của con-người rất là quí-giá cao-trọng nên Thánh-Thi có câu:
Luận về giá-trị nhân-phẩm con người theo Nhân-sinh-quan của Cao-đài-giáo thì có những đặc-điểm sau đây:
- Con người là một linh hồn bất tử chứ không phải là một thân thể hửu-sanh, hửu diệt này, đời sống của nó được trải dài tại trần gian, đến bên kia cỏi tử; còn gọi là cỏi Thiêng-.liêng hằng sống. Nên con người trường-tồn, chứ không chỉ giới hạn trong một kiếp sanh ngắn ngủi, từ chiếc nôi đến mấm mồ là hết.
- Con người được Thượng-Đế tạo dựng, có hai phần: thể-xác và linh- hồn, thể-xác tuy có sanh diệt, nhưng linh-hồn thì trường-tồn. Linh-hồn là một siêu thực-thể, được Thương-Đế phú-bẩm để chỉ huy thân xác, khi hồn lìa khỏi xác thì dù cho thân xác có hoàn-hảo bao nhiêu cũng vẫn bị thối-rửa. Chứ không phải thể xác sinh ra linh-hồn như các nhà khoa-học vật-lý đã nhận-định. Thậm-chí linh-hồn có quyền quyết-định hủy hoại thể-xác, như trường-hợp những người tự-tử vì chán đời, hoặc những người quyết-định tuẩn-tiết để bảo-toàn phẩm-giá tinh-thần khi họ bị xúc-phạm. Như vậy chứng tỏ rằng linh-hồn luôn ở vị thế chủ-tể chỉ-huy và quyết-định sự sống còn của thân xác.
- Con người có một quyền tự-do vô-biên, để tự định đoạt lấy số phận của mình, nên dù cho trong kiếp sanh hiện-tại có bất-hạnh đến đâu, cũng cần phải
vui-vẻ đón nhận một cách hiểu biết, vì đó là do nhân-quả của chính mình đã tự chiêu-cảm từ bao kiếp trước. Trong hiện-tại chỉ có cách cải-thiện là nên cố-gắng vương lên để lập công bồi đức, hầu tự hóa-giải bớt oan-khiên nghiệp- chướng, và gieo nhân lành, để hưởng phước-ấm ngay trong kiếp này và cho cả
kiếp lai sinh. Trong lĩnh-vực này Thương-Đế ban cho con người có được quyền độc-lập hoàn toàn với Thượng-Đế, con người hoàn-toàn có quyền tự chủ dìu-dắt thiên-lương của mình nên trong Kinh Thiên-đạo có câu :
Ngài để cho con người tự-lập định-đoạt lấy số-phận của chính mình. Vì Thượng-Đế là Đấng công-bình không bao giờ thưởng phạt một cách vô cớ cả, điều nầy Ngài đã xác nhận rõ-ràng rằng:
Thượng-Đế cũng vì thương-yêu chúng-sanh đã cố tim hết cách, lựa lèo lựa thế để cứu-rổi, nên Ngài đã cho biết rõ mọi ngọn-ngành như sau:
Nhưng đa số con người vẫn chưa chịu tỉnh-ngộ, nên theo luật công-bình thiêng-liêng thì chúng-sanh phải đành chịu sự sa-đoạ. Bởi vì :
- Dưới trần-gian có sự công-bình tuyệt-đối, tuy trong cuộc sống có sự chênh-lệch giữa sang hèn, hoàn-hảo và tật-nguyền, đó là do nhân-quả của mổi người, nhưng trong quan-hệ đối xử vẫn luôn luôn bình-đẳng, tôn-trọng lẫn nhau, do đó mỗi người phải được tự-do sống đúng theo tánh-phận của mình, không có sự phân-biệt đối-xử, hoặc bắt buộc phải vâng theo tín-niệm của người khác một cách độc-đoán, theo kiểu kéo cổ vịt ra cho dài, thâu giò hạc cho ngắn, làm đảo-điên huynh-đệ. Cho nên con người phải có bổn-phận thương-yêu giúp đở lẫn nhau, để mỗi người được tự-do tiến-hóa theo tánh-phận của mình, đúng với ba tiêu-chuẩn của Đạo là:
* Bảo sanh : Bảo-vệ sinh-mạng.
Quyền sống con nguời là quyền căn-bản, sự giết chóc vì bất cứ lý-do nào, cũng không giải-quyết được vấn-đề gì cả, mà người gây ra phải đền tội. Vì Chí-Tôn đã khẳng-định rằng:
Do đó từ khi khai đạo Đức Chí-Tôn đã phú-thác cho Đạo Cao-Đài làm thế nào, hể nơi có bóng cờ của Đạo, thì nơi ấy trở nên thánh-địa, mạng sống con người được bảo-vệ, Chí-Tôn đã căn-dặn nhiều phen làm thế nào trừ cho được cái án tử hình, mà thế-gian đang áp-dụng để trị thế,vì đó là một cách giết người phi-pháp.
Vì con người không phải là một sản-phẩm do con người tạo nên, hể bất- toàn thì vứt bỏ như một đồ vật, mà dù họ sinh ra có tật-nguyền cũng phải được nâng-niu bảo-trọng, và trong đời sống của họ có tội-lỗi đến đâu, cũng phải giáo-hóa dìu-dắt họ… không được ruồng bỏ, giết chóc. Vì thế ngày nay nhiều nước có nền văn-minh tinh-thần đạo-đức khá cao họ đã xoá bỏ án tử-hình.
Để thi-hành được nghĩa-vụ nầy, sinh tiền Đức Hộ-Pháp cũng đã thuyết-phục nhiều vị Lãnh-đạo quốc-gia nên xoá bỏ án tử-hình trong nước họ. Khi Đức Ngài bị đồ-lưu ở Madagascar có quen biết với hai vị nhân-sĩ ở đây, về sau hai người nầy đã tham-gia phong trào phục-quốc để giải-phóng cho dân họ khỏi bị ách thốâng-trị của Pháp, nên đã bị kết án tử hình, Đức Hộ-Pháp đã gởi điện-văn cho chính-phủ Pháp xin xoá án tử hình đó, hoặc thay bằêng một hình-phạt khác thay vì phải giết người. Lời kêu gọi đó đã được chính-phủ Pháp hưởng-ứng, vì họ là một nước có nền văn-minh tinh-thần khá cao, chính họ đã đề-xướng ra thuyết nhân-quyền, do đó vụ án nầy đã được xử lại, và hai người đó đã thoát chết (Theo thuyết Đạo Đức Hộ-Pháp ngày rằm tháng 6 Kỷ-sửu/1946 Về "Cái án tử-hình bất công của xã-hội")
* Nhơn-nghĩa :
Con người đối xử với nhau phải lấy lòng yêu-thương đùm-bọc để cùng nhau thăng-tiến, phải biết thi-thố những hành-động nghĩa-hiệp để bênh-vực kẻ thế-cô sức yếu, lở bước sa cơ, nâng đở kẻ bị tai-ương thống-khổ.
* Đại đồng :
Mọi người sống với nhau trong tình huynh-đệ, có quyền bình-đẳng với nhau, không bị phân-biệt đối-xử và không đấu-tranh tàn-hại lẩn nhau, mà phải biết dung-hoà để cùng sống chung với nhau trong hoà-bình.
- Cỏi trần là một trường học, con người sanh ra trên thế-gian, là những học-sinh, sinh-viên đang theo học, lần bước trên trường tấn-hoá, nên tuỳ theo kết-quả thu-đạt, mà con người có những trình-độ khác nhau. Nên ngay tại cỏi trần, con người được ở trên một địa-vị nào đó trong xã-hội, ngay cái thân phận của con người tốt hay là xấu là tự do mình tạo ra cả. Vì trong vũ-trụ có luật-pháp rất công-bình, đặt để cho mỗi người có một vai trò nhất định, trong một thời gian nhất định, đó chính là số-phận đã an-bài theo luật nhân-quả, nên dù có cao-sang hay thấp kém, cũng phải làm tròn cái bổn-phận đó suốt trong một đời người.
- Đề mục học-hỏi ở trường đời đó là sự "khổ " qua nhiều kiếp, các bài học đau khổ sẽ giúp cho con người tiến hóa, sự đau khổ rèn-luyện cho ta nhiều đức-tính, dần dần khi học hết các bài học tại cỏi trần, công-phu luyện-tập viên-mãn. Đứng về mặt thể xác thì ta đã trã ơn thế-gian, bồi đắp nợ mãnh hình hài, ngọn rau tất đất, đã giúp ta trong đời sống vật-chất, đứng về phương-diện linh-hồn là lúc ta đã đi hết bậc thang cuối cùng của một chơn-linh đến thế-gian, là đạt đến chỗ giác-ngộ, trọn lành và giải-thoát, trở thành một siêu-nhân, rồi tiếp-tục phụng-sự Thượng-đế, thúc-đẩy cơ tiến-hóa của vạn-linh, tức là con người đã trở nên một phần-tử trong thánh-thể Chí-Tôn, để xoay cơ chuyển thế, làm cho trần gian mỗi ngày càng thêm tươi đẹp và thánh-thiện. Khi con người đạt kết quả nàỳ lúc đó mới xứng đáng với nhận-định của Đức Chí Tôn là:
Như vậy trong vòng luân-hồi các đẳng chơn-hồn phải đầu-kiếp đến thế-gian ngàn muôn lần để tiến-hoá, từ vật-chất lên đến con người, rồi từ con người lại phải tái-sanh nhiều lần nửa để tu học hầu đạt đến ngôi vị Thần, Thánh, Tiên, Phật. Sự luân-hồi chuyển-kiếp này có mục-đích đưa linh-hồn con người nương vào xác thân để tấn-hóa, nên trong kinh Thiên-đạo có câu :
Tức là các đẳng chơn-hồn đến thế gian mang xác thân tương-ứng để tu-luyện học-hỏi, qua mỗi kiếp sanh nhờ đó mà tấn-hóa, trở nên khôn ngoan và thánh-thiện hơn, và dần dần đạt đến mức toàn-năng, hoàn-thiện, để trở về hội hiệp cùng Thượng-Đế, tức là nhập vào cỏi Niết-bàn, theo ngôn-ngữ của Cao-đài-giáo gọi là "Nhập vào cảnh Thiêng-liêng hằng sống".
Theo quan-điểm trên, thì con người có mặt nơi cỏi trần có ba mục-đích sau đây:
- Giáng-sinh để cứu-thế độ nhân :
Đây là trường-hợp những chơn-linh cao-trọng có sứ-mạng giáng trần để cứu vớt nhân-loại, như Đức Thích-ca, Lão-tử, Khổng-tử,Chúa Jésus và nhiều chơn-linh Thần,Thánh,Tiên, Phật khác nửa. Các Đấng này thường là các bậc nguyên-nhân được Thượng-Đế tạo dựng từ khi có trời đất. Các Ngài đến thế-gian để phụng sự cho cơ tiến-hóa, lập nên các tôn-giáo, các nền nhân-sinh triết-học, để hướng-dẩn con người tiến-bộ.
- Đến cỏi trần để học tập :
Đây là đại đa số người bình-thường, lớp người này đến thế-gian học hỏi để tiến-bộ nhất là tiến bộ về đạo-đức tinh-thần, tại cỏi trần con người gặt hái được những thành tựu ngay trong cuộc sống, với những phẩm hạnh tốt, để có được một bản-thân an-lành, một gia-đình hạnh-phúc, một xã-hội đạo-đức, một quốc-gia thịnh-trị, một thế-giới thanh-bình, đó là sự thành-tựu viên-mãn của con người đầu kiếp đến cỏi trần, rồi từ con người còn phải luân-hồi chuyển kiếp học hỏi nửa để tiến-hóa lên hàng Thần, Thánh, Tiên, Phật để không còn sinh-tử luân-hồi. Con người có thể chứng-quả ngay tại cỏi trần, chứ không cần phải đợi sang bên kia cỏi tử.
- Đọa sinh đến cỏi trần để trả quả :
Các chơn-linh này có thể là nguyên-nhân, hay hóa-nhân, nhưng trong kiếp sanh nào đó, đã gây ra tội tình, không được hội-nhập vào Niết-bàn, mà phải đầu kiếp đến thế-gian để trả quả, chịu sự đọa-đày, nếu quá nặng có thể trở thành quỉ-nhân. Đến khi trả xong nghiệp-quả, rồi vẩn phải tiếp-tục trở lại cỏi trần để học hỏi như trường-hợp thứ hai nêu trên cho đến khi viên-mãn.
Như vậy ta có thể nói nguồn-gốc con người từ cỏi trên, đến trần-gian tu-tập để đạt đến phẩm-vị thanh-cao, nên họ chỉ là những người khách, điều nầy Đức-Chí-Tôn đã dạy:
Trương-hợp đọa sinh nầy, dù cho là Thần, Tiên, mà có lầm-lỗi cũng phải đầu thai đến cỏi trần để trả quả, thì họ cũng chỉ là khách trần, trường-hợp nầy Đức Chí-Tôn cũng dạy rằng:
Tóm lại mục-đích của con người có mặt trên thế-gian họ chỉ như là người khách, một là để cứu-thế độ-nhân, hai là học-hỏi để thăng-tiến, nếu hai trường-hợp này không thực-hiện tốt, mà lại sa-ngã gây thêm nghiệp-chướng tội-tình, thì sẽ nằm vào trường-hợp thứ ba gọi là đoạ-trần tức là đến thế-gian để trả quả.
Đây cũng có thể nói là một trách-nhiệâm đặc-biệt của mỗi người, nên con người phải cố-gắng hoàn thành cái thiên-trách đó để được cao thăng thiên-vị, điều nầy Đức Chí-Tôn cũng đã xác-nhận rằng:
Trong vũ-trụ có luật-pháp rất công-bình, ngay thân phận mỗi người tốt hay xấu, là do tự mình tạo ra, con người được đặt trên một địa-vị nào đó trong xã-hội, cũng đều tùy theo quá-trình tiến-hóa của họ. Khi chết thể-xát thối-rã, nhưng tính-tình, dục-vọng, ý-chí vẫn còn nguyên, cho đến khi đầu thai vào kiếp sống mới thì những tính này sẽ trở nên cá-tính (personnality) cho kiếp sau. Luật nhơn-quả bắt mỗi linh-hồn phải mang theo khối tiền-khiên nghiệp-chướng của mình đã tạo ra từ bao kiếp trước, như một bản-án gọi là định-mệnh, luật công-bình đó an-bài cho mỗi chơn-linh một nơi đầu-kiếp tương-xứng theo tác-động của luật nhân-quả, để có một chơn-thần khí-chất được cấu-tạo từ căn-bản cho cả ba phương-diện hình thể, tình-cảm và trí-tuệ, xấu hoặc tốt ngay từ trong bào-thai. Những ưu khuyết-điểm nầy sẽ tạo nên bản-chất của đứa trẻ từ khi mới lọt lòng mẹ, cho đến khi khôn lớn nên người. Nếu từ nhỏ được cha mẹ uốn-nắn và lớn lên biết cố-gắng tu-luyện, làm tròn cái thiên-chức của mình thì người đó sẽ có dịp đón nhận một thiên-chức cao hơn.
Như vậy số-mạng và tương-lai của con người không phải là một việc đã được an-bài, hay là một điều đã được hoàn-toàn định trước bởi thần-linh và nhất-định phải được xảy ra đúng như thế, mà điểm quan-trọng trong tự-do của con người là họ có thể cố-gắng vương lên để thay đổi số-phận của mình để trở nên tốt đẹp hơn, hoặc là họ buông-thả theo dục-tính để tự nhận lãnh một sự tệ-hại hơn, sự-kiện này còn tùy-thuộc theo mức độ tinh-tấn của mỗi cá-thể.
Ngay vấn-đề tội-lỗi của con người cũng do chính chơn-linh của họ ghi chép và định tội-phước cho họ. Điều nầy Đức Hộ-Pháp đã dạy rằng:
Điều nầy cũng trùng-hợp với quan-điểm của Đức Thích-Ca cho rằng tội phước của con người sẽ được lưu giữ lại trong A-lại-da-thức, khi đi đầu-thai tái-kiếp, nó sẽ là những chủng-tử cho nghiệp-quả của kiếp lai-sinh. Nên theo nhận định của Phật-giáo cũng cho rằng tội phước của con người do chính mình tạo ra và tự thọ lãnh, chứ không do Trời Phâït nào ban cho cả.
Chân-lý là vậy, nhưng chúng ta phải nhìn-nhận rằng không ít số-phận quả thật dù cố-gắêng bao nhiêu đi nữa, cũng không cách nào làm thay đổi được, hoặc thay đổi rất ít, đó là do nghiệp-quả đã tích-lủy quá nặng-nề trong nhiều kiếp, nên sự tinh-tấn ngắn-ngủi trong một kiếp đương-sanh không dễ gì hóa-giải nổi. Nên đối với những chuyện khó tránh khỏi thì chúng ta nên bình-tỉnh chấp nhận một cách hiểu biết, có như thế ta mới có thể vượt qua bất kỳ cửa ải khó khăn nào trong cuộc sống, đúng theo quan-niệm của Khổng-giáo là "Tận nhân-lực tri thiên-mạng" (cố gắêng hết sức mình mới rõ được mệnh Trời).
Con người có một điều may-mắn hơn cả các sinh-vật là khi tạo dựng nên con người Thượng-Đế đã ban cho Thiên-tánh, đó là một bản-chất rất thiêng-liêng mầu-nhiệm ẩn-tàng nơi mình. Trên con đường tiến-hóa, dù cho nghiệp- quả có nặng nề bao nhiêu đi nữa, nếu con người đừng để vô-minh che lấp, và tu-học một cách tinh-tấn để phát-triển nó, thì cũng sẽ đắc đạo tại thế, rồi có thể đem thành-công đó phụng-sự cho Thượng-Đế, giúp cho cơ tiến-hóa của toàn thể sanh-chúng, vấn-đề nầy chơn linh Đoàn thị Điểm đã giáng cơ dạy rằng:
Đây là những lãnh-vực nằm trong phạm-trù nhân-sinh triết-học của Cao-Đài giáo, nên đối với tất-cả vấn-đề tu-thân, tề-gia, trị-quốc, bình thiên-hạ, tức là Ta đối với Ta, Ta đối với Gia-đình, Ta đối với Tổ-quốc và Xã-hội loài người, cũng đều lấy đó làm kim chỉ nam, để tạo một cuộc sống an-lành thăng-tiến cho bản-thân, hạnh-phúc cho gia-đình, phồn-vinh cho tổ-quốc và đại-đồng cho nhân-loại.
Chân-lý của đời người là như vậy, nhưng nhiều người lại không chịu tìm hiểu, mà cố tìm lối mòn đường tắt để mưu cầu hạnh-phúc riêng cho mình, nhưng khốn nỗi không có con đường tắt nào mà lại không qua quá-trình tu-luyện theo tuần-tự để đạt được sự chánh-tâm, thành-ý, tu-thân, tề-gia, trị-quốc, bình thiên-hạ, mà kiến-tạo được một thứ hạnh-phúc chân-thật bao giờ. Lắm kẻ thì lánh đời, ẩn thân nơi cô-tịch thâm-u, hoặc cầu Trời khẩn Phật để được thoát cảnh đoạ đày, nhiều người thì bon-chen danh-lợi để được vinh-hoa phú-quý, chức-trọng quyền-cao, kẻ gian-hùng có thực-lực hơn thì gây ra chiến-tranh chà-đạp lên tự-do của dân-tộc khác. Sự-kiện này chính họ đã tự đem mình vào nghiệt-cảnh đài mà họ không hề hay biết, điều này chơn-linh Đoàn-thị-Điểm đã giáng cơ cho thấy hậu-quả những hành-động đó như sau:
Những người này thay vì đi tìm hạnh-phúc cho họ, ngược lại họ gây ra khổ đau không những cho chính họ mà họ còn tạo ra cho gia-đình, xã-hội và chúng-sanh, một thảm-hoạ :
Trong khi họ cố lo cho mình được trọng chức cao quyền, họ cũng tự tạo thêm sự trầm-luân cho họ, nên Đức Lý Giáo-tông đã giáng cơ cho biết rằng:
Vì vô-minh tự đem thân mình trầm-luân nơi khổ-hải, len lỏi vào chốn nghiệt-cảnh-đài, mà họ lại tự cho mình là khôn-ngoan, lanh-lợi hơn người, nhưng hành-tàng của họ không thể nào qua lọt được lưới Trời, điều nầy Đức Chí-Tôn cũng dã cảnh-giác bằng bốn câu Thánh-thi sau đây:
Những người cố ý đi theo lối mòn, đường tắt đầy chông gai nêu trên, thay vì tìm hạnh-phúc cho họ, ngược lại họ gây ra khổ đau không những cho chính họ mà cho cả gia-đình, xã-hội và chúng-sanh nửa, đến khi họ sực tỉnh thì đã mãn một kiếp người, hơn thế họ lại còn tạo thêm nghiệp-quả cho vô số kiếp lai sinh của họ. Nên ta thường thấy những người mới sanh ra, dường như vô cớ, họ đã chịu sự bất toàn khổ-hạnh, là nằm trong những trường-hơp nầy, rồi vì vô-minh không nhận biết tội-tình của mình đã gây ra, lại đổ lỗi cho Trời Đất bất công. Trường-hợp này Đức Chí-Tôn cũng đã dạy rằng:
Để tránh sự đau-khổ Đức Chí-Tôn cũng khẳng-định là chỉ có cách noi theo đường Đạo để hối-cải tu-thân mà thôi:
Cho nên muốn hóa-giải được oan-khiên nghiệp chướng, hưởng được nhiều ân-huệ, thì phải đi theo con đường Đạo để ăn-năn sám-hối, trau tâm luyện tánh, lập công bồi đức, mới hoán-cải được định-mệnh của mình, hầu tìm cho mình một cuộc sống hạnh-phúc thật sự.
